Analizde, Esad rejiminin düşüşünün ABD ve diğer küresel aktörler tarafından yeterince öngörülemediği belirtiliyor. Suriye ordusunun direniş göstermeden Şam’ı terk etmesi ve Esad’ın Moskova’ya kaçışı, rejimin ani çöküşünü ortaya koyuyor. Washington’un, Beşar Esad’a verdiği kredi ve rejimi denge unsuru olarak görmesi, ABD politikalarının en büyük stratejik hatalarından biri olarak değerlendiriliyor.
ABD’nin "Bekle ve Gör" Politikası
Real Clear World, ABD’nin Esad sonrası süreçte aktif bir rol üstlenmek yerine, "bekle ve gör" politikasını benimseyeceğini öngörüyor. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Esad sonrası Suriye'de DEAŞ’ın yeniden canlanma riskine dikkat çekti. Ancak Biden yönetimi, şu ana kadar durumla ilgili somut bir adım atmaktan kaçındı.
Obama yönetiminin, Suriye’de kırmızı çizgi ilan etmesine rağmen Esad rejimine askeri müdahalede bulunmaması, bölgede oluşabilecek güç boşluğunun radikal gruplar tarafından doldurulabileceği endişesine dayandırılmıştı. Benzer bir yaklaşımın bugün de geçerli olduğu görülüyor.
Uluslararası Toplumun Etkisizliği
Birleşmiş Milletler’in Suriye krizini çözme çabaları, ABD ve Rusya’nın karşıt pozisyonları nedeniyle sonuçsuz kaldı. Geçici bir ulusal birlik hükümeti kurulması, yeni anayasa hazırlanması ve serbest seçimler yapılması hedefi, BM Güvenlik Konseyi kararında belirtilmesine rağmen uygulamaya geçirilemedi. Bu durum, uluslararası toplumun Suriye’de etkisiz kaldığını bir kez daha gözler önüne seriyor.
Heyet Tahrir el-Şam’ın Rolü
Analizde, Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) lideri Ebu Muhammed el-Cevlani’nin, Esad’ın devrilmesini bir zafer olarak nitelendirdiği ve bu süreçte Suriyelilere birlik çağrısı yaptığı ifade ediliyor. Ancak Cevlani’nin geçmişi ve hala başına konulan ödül, HTŞ’nin bölgedeki rolünü tartışmalı bir hale getiriyor.
Suriye İçin İki Senaryo: İstikrar mı Anarşi mi?
Suriye’nin geleceği için iki ana senaryo öne çıkıyor:
- En iyi senaryo: DEAŞ’ın yeniden canlanmadığı, nispeten istikrarlı bir Suriye’nin ortaya çıkması.
- En kötü senaryo: Mezhep temelli çatışmaların, anarşinin ve cihatçı faaliyetlerin artması.
ABD'nin Gelecekteki Rolü
ABD’nin, Suriye’deki durumu artık daha yakından izleyeceği kesin. Ancak, bölgeye yönelik bir strateji geliştirilmediği takdirde, mevcut belirsizlik Suriye’nin istikrarsızlığa sürüklenmesine neden olabilir. Esad sonrası dönemde ABD'nin alacağı kararlar, yalnızca Suriye’nin değil, tüm Orta Doğu’nun geleceğini şekillendirecek bir öneme sahip.