Türkiye’nin dört bir yanında tarihin izleri, toprağın altından ya da dağların eteklerinden gün yüzüne çıkıyor. Ancak bazen gözden kaçan öyle köşeler var ki zaman âdeta orada duraklamış gibi. İşte bu köşelerden biri de Ardahan’ın Posof ilçesi. Kültür ve Turizm Bakanlığı himayelerinde yürütülen "Arkeolojik Yüzey Araştırmaları" projesi kapsamında Posof’ta başlatılan çalışmalar, bizi bu sessiz kalmış tarihle buluşturuyor. Bu proje, Ardahan Üniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü’nden akademisyen ve öğrencilerin yoğun emeğiyle hayat buluyor. Başlarında ise Klasik Arkeoloji Ana Bilim Dalı’ndan Dr. Öğr. Üyesi İsaf Bozoğlu Bay var.
Posof, görünüşte sakin, doğayla iç içe bir kasaba gibi duruyor olabilir. Ancak bu toprakların altında bir tarih yatıyor; üstelik öyle bir tarih ki taşın ve kaya oymacılığının incelikleriyle bezenmiş. Mağaralar ve kaya mezarları, Orta Çağ’dan kalan derin izler taşıyor. İl Kültür ve Turizm Müdürü Uğur Dede’nin belirttiği gibi, bu mağaralar ve mezarlar şimdiye kadar çok fazla ilgi çekmemiş, ama bu proje sayesinde tarihin perdesi aralanmaya başlanmış.
Posof’un mağaralarındaki gizemler
Posof’un en dikkat çekici yönlerinden biri, doğal mağaralarının yanı sıra insan eliyle şekillendirilmiş kaya mezarları ve ibadet alanları. Mağaralar üzerinde yapılan incelemelerde, araştırma ekibi özellikle bir detaya odaklanmış durumda; haç şeklinde tasarlanmış bazı mağaralar. Bu mağaralar, büyük ihtimalle bir zamanlar ibadet için kullanılıyordu. Belki de Hristiyanlık dönemine ait bu yapılar, bölgenin farklı kültürel etkiler altında geliştiğini gösteriyor.
Mağaraların en ilginç yanlarından biri ise çok katlı yapıları ve iç mekânlar arasında bağlantılar bulunması. Bu, Posof’un bir zamanlar oldukça gelişmiş bir inşa kültürüne sahip olduğunu ortaya koyuyor. Kaya oymacılığı, o dönemin insanları için yalnızca bir ihtiyaç değil, aynı zamanda bir sanat dalıydı. Kaya mezarları ise bu ustalığın en çarpıcı örnekleri. Büyük olmamalarına rağmen oldukça detaylı işçilik gerektiren bu mezarlar, kayaların zorlu yapısı düşünüldüğünde hayranlık uyandırıyor.
Geleceğe bir miras: Posof’un yeniden keşfi
Bu çalışmalar, Posof’un tarihini yeniden yazma yolunda atılan önemli bir adım. Dr. Öğr. Üyesi İsaf Bozoğlu Bay ve ekibi, Ardahan’ın tarihî mirasını koruma ve gelecek nesillere aktarma konusunda büyük bir sorumluluk taşıyor. Şu ana kadar yapılan keşifler, Posof’un sırlarını çok gördüğümüzü gösteriyor. Derinlere indikçe, belki de bambaşka hikâyeler ortaya çıkacak.
Bu kaya mezarları ve mağaralar, bölgeyi ziyaret edenler için de bir çekim noktası olabilir. Turizmin sadece deniz, kum ve güneşten ibaret olmadığını hepimiz biliyoruz. Tarihin böylesine derin izlerini takip etmek, başka bir dünya keşfetmek gibi!.. Kim bilir, belki de Posof’un mağaraları ve kaya mezarları bir gün dünyanın dört bir yanından tarih meraklılarını kendine çeker.
Posof’un kaya mezarları ve mağaraları, Ardahan’ın geçmişine ışık tutarken geleceğine de yön veriyor. Zamanın sessizce koruduğu bu eserler, artık gün yüzüne çıkmayı ve anlatacağı hikâyelerini paylaşmayı bekliyor.