Berfin Bitirim-Muhabir
Geçtiğimiz hafta, Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) Euclid misyonu, yeni ve göz alıcı görüntülerle birlikte ilk bilimsel sonuçlarını yayımladı. Henüz hakem değerlendirmesinden geçmemiş makaleler arasında, "başıboş" gezegenler olarak bilinen ve yıldızsız olarak galakside dolaşan serbest gezegenlerle ilgili dikkat çekici bir çalışma yer alıyor.
Araştırma ekibi, Sigma Orionis açık kümesinde yedi gezegenin gözlemlerini bildirdi. Bu bölge, galaksinin en ünlü bulutlarından biri olan Atbaşı Bulutsusu'nun hemen yanında yer alıyor. Çalışmanın amacı, Euclid'in çok genç yıldız kümelerinde neler olup bittiğini ne kadar iyi görebildiğini ve ne kadar küçük nesneleri tespit edebileceğini değerlendirmek.
TEK BİR TEORİ YOK
Gözlemlenen serbest gezegenlerin kütleleri, Jüpiter'in kütlesinin biraz üzerinde olanlardan, dört katına kadar çıkan bir aralıkta değişiyor. Bu alt sınır, Euclid'in bu tür nesneler için ulaşabileceği teorik minimum kütleye oldukça yakın ve bu nesneler 1.300 ışık yılına kadar olan mesafelerde tespit edilebiliyor.
Serbest gezegenlerin oluşumuna dair tek bir teori yok. Bu gezegenler, yıldızların etrafında oluşup, sistem içindeki veya dışındaki istikrarsızlık nedeniyle yıldızlararası uzaya fırlatılabilirler. Ayrıca yıldızlardan uzakta da oluşabilecekleri düşünülüyor.
“YILDIZ OLMAYAN NESNELERİ DE KAPSAR”
Bu durum, astronomlara bir yıldız oluşum bölgesindeki farklı kütlelerdeki yıldızların dağılımını anlatan bir ampirik formül olan başlangıç kütle fonksiyonuna (IMF) dayanıyor. Bu fonksiyon, yıldız olmayan nesneleri de kapsar, örneğin kahverengi cüceler gibi. Ancak, net bir sınır vardır ve bu fonksiyon, gezegen kütlesine sahip nesnelere kadar uzanabilir.
Geçen yıl Orion Bulutsusu'nda JWST tarafından benzer bir durum gözlemlenmişti. Araştırmacılar, Jüpiter Kütleli İkili Nesneler (JuMBOs) keşfettiler. Bu, serbest gezegen çiftleriydi. Eğer bir yıldız sisteminden fırlatılmış olsalardı, çift oluşturmazlardı, bu yüzden yıldızlardan uzakta oluşmuş olmalılar. Ancak, küçük kütleleri IMF hakkındaki mevcut fikirleri zorladı.
"Bu çalışma, Euclid'in yakın yıldız oluşum bölgeleri ve çok genç açık kümelerdeki alt yıldız başlangıç kütle fonksiyonunu inceleme potansiyelini ortaya koyuyor" diye yazdı yazarlar makalede.
GEZEGENLERİ BULMAYA YARIYOR
Euclid, evrenin görünmez ama kritik bileşenlerini, karanlık madde ve karanlık enerjiyi avlamak için tasarlandı. Bunu, galaksilerin şeklini yüksek hassasiyetle ölçebilme ve galaksilerin geniş alan görüntülerini çekebilme yeteneği sayesinde yapıyor. Teleskop, astronomların karanlık maddenin dağılımını yeniden inşa etmek için kullanabileceği küçük varyasyonları arar. Bu hassasiyet, başıboş gezegenleri bulmak için de son derece faydalıdır.
Bu nesneler küçük ve nispeten soğuk olduğu için, onları bulmak için kızılötesi ışık kullanmak gerekir ve bu, Euclid'in yapabileceği bir iştir. Bu gözlemevi, tek bir günde 5 milyon nesneyi kızılötesinde gözlemleyebildi.
