LEYLA İLHAN-MUHABİR
Bangladeş'te Bağımsızlık Savaşı'na katılanların ailelerine kamuda kontenjan ayrılmasının ardından başlatılan hükümet karşıtı protestolar, şiddet olaylarına dönüştü. Protestolarda yüzlerce kişi hayatını kaybederken, Başbakan Şeyh Hasina da istifa ederek ülkeden ayrıldı. Bangladeş ordusu Hasina’nın ülkeden ayrılmasının ardından geçici hükümetin kurulacağını açıkladı. Milli Savunma Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Hayati Ünlü, Bangladeş’teki protestoların hem iç hem de dış politikadaki etkisini Aslında’ya değerlendirdi.
“Nesiller arası görüş farklılığı”
Bangladeş’te birçok ülkedeki gibi büyük bir işsizlik sorunu olduğunu ve kamu istihdamının gençler için en güvenilir iş kapılarının başında geldiğini belirten Ünlü, “Kamu istihdamında ülke kurulduğundan bu yana bağımsızlık mücadelesine katkı sağlayanlar ve aileleri için belli ayrıcalık yasallaşmış durumdaydı. Bu mevcut Hasina iktidarı için çok duygusal bir konuydu. Ama nesiller arası görüş farklılıkları bu konuda değişikliğe gidilmesini talep ediyordu.” dedi.
“Rejim değişikliği talep edildi”
Anayasa mahkemesinin protestocu öğrencilerin talep ettiği gibi bir değişikliğe gittiğini ancak protestoların şiddetlendiğini aktaran Ünlü, “Protesto sürecini 2’ye ayırabiliriz. Anayasa Mahkemesi’nin kararı öncesi ve sonrası süreç olarak. Anayasa Mahkemesi kararı sonrası taleplerin karşılanmasına rağmen, bu sefer Hasina’nın istifası ve rejim değişikliği talep edilmeye başlandı. Bu da aslında protestoların ardındaki motivasyonun çok daha derinlerde olduğunu ortaya koydu.” ifadelerini kullandı.
“Rusya ve Hindistan ile bağlar kopmadı”
Bölgede Batılı ülkelerin çıkarlarının aksine Rusya ve Hindistan’ın ilişkilerinin güçlü bir şekilde ilerlediğine vurgulayan Ünlü, “ABD’nin her türlü baskısına rağmen, Rusya ile ilişkilerini koparmadı ve daha da güçlendirdi. Bangladeş’in dış politikası da başta Hindistan ile uyumlu ilişkileri nedeniyle ABD’yi fazlasıyla rahatsız ediyordu. Toplumsal taleplerle yükselen protestoların birinci aşamasını kullanan Batılı aktörlerin ikinci aşamada bir süredir hedefledikleri sonuca ulaştıkları söylenebilir.” diye konuştu.
GÖÇ SORUNU GÜNEY ASYA’DA EN ÖNEMLİ GÜNDEMLERDEN
Güney Asya siyaseti için göç sorununun çok eskiden beri en önemli istikrarsızlaştırıcı gündemlerden biri olduğunu aktatran Ünlü, “Bangladeş için de farklı ülkelerden kaynaklı farklı demografik grupların akını, ülkeyi istikrarsızlığa karşı nasıl savunmasız bıraktığına dair uzun süredir devam eden tartışmalar var. Örneğin burada devrilen Hasina yönetimi, Batı’nın bölgede “Hıristiyan Bir Vekil” olarak Kukiland projesi konusunda uyarıda bulunmuştu. Ama burada yeni dönemdeki kritik mesele, Bangladeş’teki kurulacak yeni yönetimin takip edeceği dış politikasına bağlı olarak çıkabilecek bölgesel istikrarsızlar.” dedi.
BÖLGESEL SAVAŞ RİSKİ
Ünlü, Bangladeş’in yeni dönemde uygulayacağı politikaların etkilerini şu şekilde değerlendirdi:
“Eğer tahmin edildiği üzere yeni Bangladeş yönetimi, Hindistan-Rusya ekseni karşıtı bir politika takip ederse bölgesel istikrarsızlar artabilir. Daha geçtiğimiz yıl Hindistan’ın Rusya ile yakınlaşmasını dengelemek adına ABD ve Çin gibi iki aktörün işbirliğine giderek Hindistan’ın Kuzey Doğusu’nda belli ayrılıkçı grupları kullanarak gerilimi arttırdığı medyaya yansımıştı. Benzer şekilde bölgenin kanayan yarası olan göç sorununun ABD ve Çin tarafından istismar edilerek büyük bir güvenlik krizinin teşvik edilebileceği tartışılıyor. Buna göre, yasa dışı göçmenler de dahil olmak üzere ülkelerin haklarının ihlal edildiği algısı, ikili gerilimleri daha da kötüleştirerek bölgesel bir savaş korkusu riskini doğurabilir”
HASİNA İDAM EDİLECEK Mİ?
Başbakan Hasina’nın yurt dışına kaçmasını değerlendiren Ünlü, “Hasina’nın Hindistan üzerinden İngiltere’ye gittiğine dair haberler var. Bu açıdan idamı söz konusu olamaz artık. Ama bugüne kadar ülke deneyimi bize şunu gösteriyor. Ülke siyasetinde Avami Ligi ve Bangladeş Milliyetçi Parti olmak üzere iki ana akım parti var. Bunlardan biri iktidara geldiğinde diğer lider genellikle hapse gönderiliyor. Nitekim Bangladeş Milliyetçi Partisi’nin lideri Halide Ziya da geçen gün itibariyle hapisten çıkarıldı. Belki yeni hükümeti de onun liderlik edeceği koalisyona kurduracaklar. Hasina da bir sonraki değişim ihtimaline karşı yurtdışında kalacaktır” ifadelerini kullandı.
