BM Cenevre Ofisi'nde basın mensuplarına konuşan Pope, Suriye rejiminin devrilmesinin ardından Şam’ı ziyaret ettiğini ve burada yaklaşık 14 yıllık savaşın ağır etkilerine tanık olduğunu belirtti. Suriye’de insani yardım kuruluşları, sivil toplum örgütleri, geçici hükümet ve bağışçı topluluklarla bir dizi görüşme gerçekleştiren Pope, ülkedeki mevcut koşulların oldukça kırılgan olduğunu söyledi.
16 milyondan fazla kişi yardıma muhtaç
Suriye’de, neredeyse 16 milyondan fazla kişinin insani yardıma ihtiyaç duyduğuna dikkat çeken Amy Pope, ülkeyi terk eden 6 milyondan fazla kişi ve ülke içinde yerinden edilen yaklaşık 7,2 milyon kişinin durumuna işaret etti. Ancak Pope, geri dönüşlerin tahmini dönemde çok daha büyük çapta gerçekleşeceğini ve geri dönenlerin adaletli bir geçiş sürecine entegre edilmesinin "devasa bir görev" olacağının altını çizdi.
Özellikle Halep gibi çatışmalardan en ağır etkilenen bölgelerin temel altyapılarının büyük ölçüde zarar gördüğünü dile getiren Pope, "Yerleşim yerlerinde hastanelerden okullara kadar temel hizmetlerin çalışmaz durumda olduğu görülüyor. Halep, 2012-2016 yılları arasında çatışmalar nedeniyle neredeyse tamamen yok edildi ve 2 milyondan fazla kişi kenti terk etti." dedi.
Kırılgan altyapı yeniden göç riski barındırıyor
Yerinden edilmiş Suriyelilerin evlerine dönme konusunda güçlü bir isteği olduğunu söyleyen Pope, dönüşlerin erken gerçekleşmesi halinde bu durumun zaten kırılgan olan altyapıyı daha da bozabileceğine ve yeni yerinden edilmelerin yaşanabileceğine dikkat çekti.
"Suriye'de bir numaralı öncelik insani yardım. Çünkü nüfusun yüzde 90'ından fazlası yoksulluk sınırının altında yaşıyor," diyen Pope, geri dönüş sürecinde istikrarın ve adaletin sağlanmasının kritik öneme sahip olduğunu belirtti. Pope’a göre, konut, arazi ve mülkiyet hakları gibi meseleler, beklenen geri dönüşlerde toplumsal istikrarın sağlanması açısından temel öncelikler arasında yer alacak.
"Büyük ölçekli geri dönüşleri şimdilik desteklemiyoruz"
Kardeş kuruluşu BM Mülteciler Yüksek Komiserliği ile uyumlu şekilde, şimdilik büyük ölçekli gönüllü geri dönüşleri desteklemediklerini açıklayan Pope, birçok topluluğun mültecilerin geri dönüşünü karşılamaya hazır olmadığını ifade etti. Pope, şu değerlendirmeyi yaptı:
"Tüm geri dönüşler gönüllü, onurlu ve güvenli olmalı. Suriyelilerin döndüklerinde uzun vadeli olarak kalmaları ve ailelerinin güvende olmasını sağlamalıyız. Ancak bazı insanlar geri döndükten sonra koşulları değerlendirme yapıp tekrar göç ediyor. Uzun vadede ne kadar insanın kalıcı olarak döneceği henüz belirsiz."
Suriye için kritik bir dönemeç
Suriye’nin önemli bir dönemeçte olduğunu söyleyen Pope, halkın yeniden hayatlarını kurma kararlılığına dikkat çekerek, belirsizliğin sürmesine rağmen bu umudu gördüklerini belirtti. Öte yandan, ülkede gerçekleşmesi beklenen büyük çaplı dönüşlerin altyapı eksikliği nedeniyle ciddi sorunlar yaratabileceğini ifade etti.
BM’ye göre, Suriyeli mültecilerin ülkelerine dönüş sürecinin, yalnızca gönüllülük esasına dayanması gerektiği vurgulanırken, istikrarın sağlanması ve geçiş sürecine destek olunmasının öncelikli hedefler arasında yer aldığı kaydedildi.
