Boşanma davalarında nafaka, ekonomik anlamda zor durumda olan tarafın yaşamını sürdürebilmesi için diğer eşten talep ettiği mali destek anlamına gelir. Nafaka miktarını belirlerken mahkeme, tarafların ekonomik durumunu, yaşam standartlarını ve boşanmanın koşullarını detaylı bir şekilde inceler. Türk Medeni Kanunu’na göre nafaka, tarafların mali ve sosyal durumuna göre belirlenir ve boşanma davası sürecinde veya sonrasında talep edilebilir.
Nafaka Türleri
Boşanma davalarında dört farklı nafaka türü bulunmaktadır:
1. Tedbir Nafakası
- Nedir?
- Boşanma davası süresince, ekonomik zorluk yaşayan tarafın geçimini sağlamak için mahkeme tarafından bağlanan nafakadır.
- Kimler Alabilir?
- Ekonomik anlamda daha zor durumda olan eş veya çocuklar.
- Ne Zaman Sona Erer?
- Boşanma davası sonuçlandığında tedbir nafakası sona erer ve yerini yoksulluk veya iştirak nafakasına bırakabilir.
2. Yoksulluk Nafakası
- Nedir?
- Boşanma nedeniyle ekonomik olarak zor durumda kalan tarafın talep edebileceği nafakadır.
- Şartları:
- Nafaka talep eden tarafın boşanma sonrası yoksulluğa düşecek olması.
- Nafaka talep eden tarafın boşanmada "kusursuz" veya "daha az kusurlu" olması.
- Süresi:
- Yoksulluk nafakası süresiz olarak bağlanabilir. Ancak, talep üzerine ve şartların değişmesi durumunda kaldırılabilir.
3. İştirak Nafakası
- Nedir?
- Çocukların bakım, eğitim ve sağlık gibi masraflarını karşılamak için verilen nafakadır.
- Kimler Alabilir?
- Çocukların velayetini alan ebeveyn.
- Ne Zaman Sona Erer?
- Çocuklar reşit olduğunda (18 yaş) veya ekonomik olarak bağımsız hale geldiğinde sona erer.
4. Yardım Nafakası
- Nedir?
- Kan hısımları arasında bir tarafın ekonomik olarak zor durumda kalması durumunda talep edilebilen nafaka türüdür.
- Kimler Alabilir?
- Maddi desteğe ihtiyaç duyan hısımlar.
Nafaka Belirlenirken Dikkate Alınan Faktörler
Mahkeme, nafaka miktarını belirlerken tarafların mevcut mali durumunu ve yaşam koşullarını göz önünde bulundurur:
1. Tarafların Gelir Durumu
- Nafaka talep eden ve ödeyecek olan tarafın maaş, kira geliri, mal varlığı gibi gelir kaynakları dikkate alınır.
- Gelir durumunu ispatlayan belgeler (maaş bordrosu, vergi beyannamesi vb.) mahkemeye sunulur.
2. Yaşam Standartları
- Eşlerin evlilik sırasında sahip oldukları yaşam standartları incelenir. Nafaka, eşin bu standartları mümkün olduğunca koruyabilmesi için belirlenir.
3. Çocukların İhtiyaçları
- Çocukların yaşı, eğitimi, sağlık masrafları ve diğer yaşam giderleri hesaplanır.
- İştirak nafakasında çocuğun masrafları önceliklidir.
4. Boşanmada Kusur Durumu
- Yoksulluk nafakasında, nafaka talep eden tarafın boşanmada daha az kusurlu veya kusursuz olması şarttır.
- Tamamen kusurlu olan taraf yoksulluk nafakası talep edemez.
5. Eşlerin Sağlık Durumu
- Nafaka talep eden tarafın fiziksel veya zihinsel bir sağlık sorunu varsa, nafaka miktarı buna göre artırılabilir.
Nafaka Artışı ve Azaltılması
Nafaka, koşullara bağlı olarak artırılabilir, azaltılabilir veya tamamen kaldırılabilir:
- Artış: Ekonomik koşulların değişmesi durumunda nafaka artırımı talep edilebilir. Örneğin, enflasyon nedeniyle geçim masraflarının artması.
- Azaltma veya Kaldırma: Nafaka ödeyen tarafın gelirinde ciddi bir düşüş olması veya nafaka alan tarafın mali durumunun iyileşmesi durumunda mahkeme nafakayı azaltabilir veya kaldırabilir.
Nafaka Ödenmezse Ne Olur?
Nafaka ödemeleri yasal bir yükümlülüktür ve ödenmediği takdirde şu yaptırımlar uygulanabilir:
- İcra Takibi: Nafaka alacaklısı, icra müdürlüğü aracılığıyla alacağını tahsil edebilir.
- Hapis Cezası: Nafaka borcunu ödemeyen taraf, 3 aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılabilir.
- Mali Kısıtlamalar: Banka hesaplarına el konulabilir veya maaşa haciz uygulanabilir.
Nafaka Davası Nasıl Açılır?
Nafaka talep etmek isteyen taraf, boşanma davası sırasında veya boşanma sonrasında ayrı bir dava açarak nafaka talebinde bulunabilir:
- Dava Süreci: Nafaka talebi, aile mahkemesine sunulan dilekçe ile yapılır.
- Gerekçeler: Nafaka talebinin gerekçeleri ve destekleyici belgeler sunulmalıdır.
- Mahkeme Kararı: Mahkeme, deliller ve tarafların mali durumuna göre karar verir.
Bu Konuda En Çok Merak Edilen Sorular ve Yanıtları
1. Nafaka Miktarını Kim Belirler?
Nafaka miktarı, tarafların gelir durumu ve yaşam standartlarına göre aile mahkemesi tarafından belirlenir.
2. Nafaka Süresiz Mi Bağlanır?
Yoksulluk nafakası süresiz bağlanabilir, ancak ekonomik koşullar değişirse taraflardan biri talep ederek mahkemeye başvurabilir. İştirak nafakası ise çocuğun reşit olmasıyla sona erer.
3. Hangi Durumlarda Nafaka Kaldırılır?
Nafaka alan tarafın yeniden evlenmesi, ekonomik durumunun iyileşmesi veya nafaka ödeyen tarafın gelirinin ciddi şekilde düşmesi durumunda nafaka kaldırılabilir.
4. Nafaka Ödememek Suç Mu?
Evet, nafaka ödememek yasal bir yükümlülüğün ihlali anlamına gelir ve tazyik hapsiyle cezalandırılabilir.
5. Nafaka Miktarı Yeniden Değiştirilebilir Mi?
Evet. Tarafların mali durumunda değişiklik olması durumunda nafaka miktarı yeniden düzenlenebilir.