Boşanma davalarında mal paylaşımı, evlilik birliği içinde edinilen malların taraflar arasında yasal düzenlemelere göre paylaştırılmasını ifade eder. Türkiye’de mal paylaşımı, esas olarak Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre yapılır. Mal paylaşımı sürecinde, tarafların mal rejimi türüne, evlilik süresince edindikleri varlıklara ve bu varlıkların niteliğine bakılır.
Mal Rejimi Türleri
Türk Medeni Kanunu’nda yer alan dört farklı mal rejimi vardır. Evlilikte hangi mal rejiminin geçerli olduğu, mal paylaşımının nasıl yapılacağını belirler:
1. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi (Yasal Rejim)
- 1 Ocak 2002’den sonra yapılan evliliklerde otomatik olarak geçerli olan rejimdir.
- Evlilik süresince edinilen mallar eşler arasında eşit olarak paylaştırılır.
- Kapsama giren mallar:
- Maaş, gelir ve birikimler.
- Evlilik süresince alınan taşınmazlar (ev, arsa vb.).
- Evlilik süresinde birikmiş banka hesapları ve yatırım araçları.
- Kapsama Girmeyen Mallar:
- Kişisel mallar (evlilik öncesi edinilen mallar).
- Miras veya bağış yoluyla elde edilen mallar.
2. Mal Ayrılığı Rejimi
- Tarafların mal ayrılığı rejimini seçmesi veya özel bir sözleşme yapması durumunda geçerlidir.
- Her eş, kendi adına kayıtlı malların sahibi olur. Ortak mal paylaşımı yapılmaz.
3. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi
- Eşler, mal ayrılığı yaparken, evlilik süresince ortak katkıları olan malların paylaşımına yönelik bir sözleşme yapabilirler.
4. Mal Ortaklığı Rejimi
- Tüm mal varlığı ortak kabul edilir ve eşler arasında paylaşılır.
Mal Paylaşımı Sürecinde Dikkate Alınan Kriterler
1. Evlilik Tarihi
- Evlilik 1 Ocak 2002’den önce yapılmışsa, mal ayrılığı rejimi geçerlidir. 1 Ocak 2002’den sonra yapılan evliliklerde ise edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır.
2. Malın Niteliği
- Edinilmiş Mallar: Evlilik süresince elde edilen gelirler, birikimler ve varlıklar.
- Kişisel Mallar: Evlilik öncesi edinilen mallar, bağış veya miras yoluyla elde edilen varlıklar, manevi tazminatlar.
3. Katkı Payı
- Eğer bir eş, diğerinin adına kayıtlı bir mala (örneğin, taşınmaza) katkıda bulunmuşsa, katkı payı alacağı talep edebilir.
4. Borçlar
- Evlilik süresince edinilen mallarla birlikte borçlar da dikkate alınır. Ortak borçlar, mal paylaşımında hesaplanır.
5. Anlaşmalı veya Çekişmeli Boşanma Durumu
- Anlaşmalı Boşanma: Taraflar, mal paylaşımı konusunda uzlaşır ve bunu mahkemeye sunar.
- Çekişmeli Boşanma: Mahkeme, mal rejimi hükümlerine göre paylaşımı yapar. Deliller ve tarafların talepleri dikkate alınır.
Mal Paylaşımı Sürecinde İzlenen Adımlar
1. Mal Varlığının Belirlenmesi
- Tarafların sahip olduğu mal varlıkları detaylı bir şekilde belirlenir.
- Mal varlıkları, edinilmiş mallar ve kişisel mallar olarak sınıflandırılır.
2. Değer Tespiti
- Mal varlıklarının değeri, boşanma davasının açıldığı tarihe göre belirlenir. Gayrimenkuller, araçlar veya diğer varlıkların piyasa değeri dikkate alınır.
3. Mahkeme Kararı
- Tarafların uzlaşmaması durumunda mahkeme, mal paylaşımı konusunda karar verir. Bu süreçte tarafların mal rejimi sözleşmesi veya katkı payı alacakları dikkate alınır.
Mal Paylaşımına Dahil Edilen Mallar
- Eşlerin maaşı ve birikimleri.
- Gayrimenkuller (ev, arsa vb.).
- Araçlar ve taşınır mallar.
- Banka hesaplarındaki birikimler.
- Şirket hisseleri (evlilik sırasında edinildiyse).
Mal Paylaşımına Dahil Edilmeyen Mallar
- Evlilik öncesinde edinilen mallar.
- Miras veya bağış yoluyla elde edilen varlıklar.
- Kişisel kullanıma yönelik eşyalar (örneğin, giysiler).
- Manevi tazminat alacakları.
Mal Paylaşımı Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
1. Mal Rejimi Sözleşmesi Kontrolü
- Evlilik sırasında mal rejimi sözleşmesi yapılmışsa, mal paylaşımı buna göre düzenlenir. Bu nedenle sözleşmenin şartları dikkatlice incelenmelidir.
2. Delil ve Belgelerin Hazırlanması
- Mal paylaşımı taleplerinizi desteklemek için tapular, banka hesap özetleri, sözleşmeler gibi belgeler sunmanız gerekebilir.
3. Uzlaşma Yoluyla Çözüm
- Anlaşmalı boşanma durumunda, taraflar arasında mal paylaşımı uzlaşmaya dayalı olarak yapılır. Bu süreç, mahkeme süresini kısaltır.
4. Uzman Görüşleri
- Gayrimenkul, şirket hisseleri veya değerli eşyaların değerinin belirlenmesi için bilirkişi raporu talep edilebilir.
Mal Paylaşımı ile İlgili En Çok Merak Edilen Sorular
1. Evlilik Öncesi Alınan Mallar Paylaşıma Dahil Edilir Mi?
Hayır. Evlilik öncesinde edinilen mallar, mal paylaşımına dahil edilmez ve kişisel mal olarak kabul edilir.
2. Boşanmada Ortak Borçlar Nasıl Paylaşılır?
Evlilik sırasında alınan borçlar, edinilmiş mallara oranla eşler arasında paylaştırılır. Ancak kişisel borçlar bu kapsama girmez.
3. Miras Yoluyla Edinilen Mallar Paylaşılır Mı?
Hayır. Miras veya bağış yoluyla edinilen mallar kişisel mal olarak kabul edilir ve paylaşıma dahil edilmez.
4. Boşanma Sonrası Mal Paylaşımı Davası Açılabilir Mi?
Evet. Mal paylaşımı davası, boşanma davası sonuçlandıktan sonra 1 yıl içinde açılabilir.
5. Mal Paylaşımı Süreci Ne Kadar Sürer?
- Anlaşmalı boşanmalarda: Tarafların uzlaşması halinde süreç kısa sürede tamamlanır.
- Çekişmeli boşanmalarda: Mal paylaşımı davası, tarafların itiraz ve taleplerine bağlı olarak 1-3 yıl sürebilir.