Boşanma davalarında mal paylaşımı, tarafların hangi mal rejimine tabi olduklarına göre gerçekleştirilir. Türkiye’de mal rejimi, evlilik sırasında eşlerin mal varlıkları üzerinde nasıl haklara sahip olduğunu ve boşanma halinde malların nasıl paylaşılacağını düzenler. Türk Medeni Kanunu, taraflar arasında farklı türde mal rejimlerini düzenler, ancak yasal olarak geçerli olan Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi’dir.
Mal Rejimi Nedir?
Mal rejimi, evlilik süresince eşlerin mal varlıklarını nasıl yöneteceklerini, boşanma durumunda bu malların nasıl paylaşılacağını belirleyen yasal düzenlemedir. Eşler, evlilik sırasında herhangi bir özel anlaşma yapmamışlarsa, Türk Medeni Kanunu’na göre yasal mal rejimi olan Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi’ne tabi olurlar.
Mal Rejimi Türleri
Türk Medeni Kanunu’nda dört farklı mal rejimi düzenlenmiştir:
1. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi (Yasal Rejim)
- 1 Ocak 2002’den sonra yapılan evliliklerde yasal olarak uygulanır.
- Evlilik sırasında edinilen mallar, eşlerin ortak malı kabul edilir ve boşanma durumunda eşit olarak paylaşılır.
- Kapsama giren mallar:
- Evlilik süresince alınan taşınmazlar (ev, arsa vb.).
- Maaş, kira gelirleri, sosyal güvenlik ödemeleri.
- Evlilik sırasında edinilen banka birikimleri ve yatırım araçları.
- Kapsama Girmeyen Mallar:
- Evlilik öncesinde edinilen mallar.
- Miras veya bağış yoluyla alınan varlıklar.
- Manevi tazminat alacakları.
- Kişisel kullanım eşyaları.
2. Mal Ayrılığı Rejimi
- Evlilik öncesinde veya sırasında mal ayrılığı sözleşmesi yapılması halinde geçerlidir.
- Her eş, kendi adına kayıtlı malların sahibi olur ve boşanma durumunda ortak paylaşım yapılmaz.
3. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi
- Eşler, mal ayrılığı yaparken, evlilik süresince ortak katkılarla edinilen malları paylaşmayı kabul edebilir.
- Paylaşım, tarafların mallara yaptıkları katkıya göre yapılır.
4. Mal Ortaklığı Rejimi
- Tüm mallar (hem edinilmiş hem kişisel) ortak kabul edilir ve boşanma durumunda eşit şekilde paylaşılır.
- Tarafların bu rejimi seçmesi için evlilik sözleşmesi yapması gerekir.
Mal Rejimi Nasıl Belirlenir?
1. Yasal Mal Rejimi (Varsayılan Rejim)
- Eğer taraflar evlilik sırasında herhangi bir özel mal rejimi anlaşması yapmamışlarsa, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi otomatik olarak geçerli olur.
2. Evlilik Sözleşmesi ile Belirlenen Mal Rejimi
- Taraflar, evlilik öncesinde veya sırasında noter huzurunda bir evlilik sözleşmesi yaparak farklı bir mal rejimini tercih edebilirler.
- Evlilik sözleşmesi ile Mal Ayrılığı, Paylaşmalı Mal Ayrılığı veya Mal Ortaklığı Rejimi seçilebilir.
3. Mahkeme Kararı
- Boşanma davasında taraflar arasında mal rejimiyle ilgili uyuşmazlık varsa, mahkeme yasal rejim olan edinilmiş mallara katılma rejimine göre karar verir.
- Eğer taraflar bir evlilik sözleşmesi sunarsa, mahkeme bu sözleşme hükümlerini dikkate alır.
Mal Rejiminin Kapsamı ve Malların Sınıflandırılması
Edinilmiş Mallar:
Edinilmiş mallar, eşlerin evlilik süresince kazandıkları gelirlerle elde ettikleri mal varlıklarıdır. Örnekler:
- Maaş ve diğer düzenli gelirler.
- Evlilik sırasında alınan taşınmazlar (ev, arsa vb.).
- Sosyal güvenlik ödemeleri (örneğin kıdem tazminatı).
- Evlilik süresinde birikmiş banka hesapları.
Kişisel Mallar:
Kişisel mallar, tarafların evlilik öncesinde veya evlilik sırasında belirli şartlarla elde ettikleri ve paylaşılmayan mallardır. Örnekler:
- Evlilik öncesi alınan taşınmazlar.
- Miras veya bağış yoluyla elde edilen varlıklar.
- Manevi tazminat alacakları.
- Kişisel kullanım eşyaları (örneğin, giysiler, takılar).
Mal Rejimi Belirlemede Dikkate Alınan Faktörler
-
Evlilik Tarihi:
- Evlilik 1 Ocak 2002’den önce yapılmışsa Mal Ayrılığı Rejimi uygulanır.
- 1 Ocak 2002’den sonra yapılan evliliklerde ise Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi geçerlidir.
-
Evlilik Sözleşmesi:
- Tarafların noter huzurunda yaptığı evlilik sözleşmesi, yasal mal rejiminden farklı bir mal rejimi belirlenmesini sağlar.
-
Malın Niteliği:
- Malın edinilmiş mal mı yoksa kişisel mal mı olduğu tespit edilir.
-
Katkı Payı Alacağı:
- Bir eş, diğer eşin kişisel malına katkıda bulunmuşsa, bu katkı oranında alacak talep edebilir.
Mal Rejimi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
1. Mal Rejimi Sözleşmesi Zorunlu Mudur?
Hayır. Taraflar evlilik sözleşmesi yapmazsa, yasal mal rejimi olan Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi geçerli olur.
2. Miras Mal Rejimine Dahil Edilir Mi?
Hayır. Miras veya bağış yoluyla elde edilen varlıklar, kişisel mal sayılır ve mal paylaşımına dahil edilmez.
3. Mal Rejimi Sonradan Değiştirilebilir Mi?
Evet. Eşler, evlilik sırasında noter aracılığıyla bir sözleşme yaparak mal rejimini değiştirebilir.
4. Edinilmiş Mallar Nasıl Paylaştırılır?
Eşler, edinilmiş malları genellikle eşit şekilde paylaşır. Ancak, bir tarafın yaptığı katkı oranı dikkate alınabilir.
5. Mal Ayrılığı Rejimi Ne Zaman Geçerli Olur?
Eşlerin evlilik öncesinde veya sırasında noter huzurunda mal ayrılığı rejimi sözleşmesi yapması durumunda geçerlidir.