Boşanma sürecinde mal paylaşımının nasıl yapılacağını belirleyen temel unsur, eşlerin tabi olduğu mal rejimidir. Mal rejimi, evlilik sırasında eşlerin mal varlıkları üzerindeki haklarını ve boşanma durumunda bu malların nasıl paylaşılacağını düzenleyen yasal çerçevedir. Türkiye’de mal rejimi, genellikle eşlerin evlilik süresince kazandıkları malları paylaşmak için uygulanır.
Mal Rejimi Türleri
Türk Medeni Kanunu, taraflar arasında geçerli olabilecek dört farklı mal rejimini düzenlemiştir:
1. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi (Yasal Rejim)
- 1 Ocak 2002’den sonra yapılan evliliklerde yasal olarak geçerli olan mal rejimidir.
- Evlilik süresince edinilen mallar eşler arasında eşit şekilde (%50 - %50) paylaşılır.
- Edinilmiş Mallar:
- Maaş ve gelirlerle alınan taşınmazlar (örneğin ev, arsa).
- Banka birikimleri, yatırım hesapları.
- Sosyal güvenlik ödemeleri (örneğin kıdem tazminatı).
- Kapsama Girmeyen Mallar:
- Evlilik öncesinde edinilen varlıklar.
- Miras veya bağış yoluyla elde edilen mallar.
- Manevi tazminat alacakları ve kişisel kullanım eşyaları.
2. Mal Ayrılığı Rejimi
- Her eş, kendi adına kayıtlı mal varlıklarının sahibidir.
- Boşanma durumunda, tarafların mal varlıkları paylaşılmadan korunur.
- Eşlerden biri, diğer eşin malına katkı yaptıysa, katkı payı alacağı talep edebilir.
3. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi
- Taraflar, evlilik süresince edinilen malları kendi mülkleri olarak korur. Ancak ortak katkılarla edinilen mallar katkı oranına göre paylaşılır.
4. Mal Ortaklığı Rejimi
- Tüm mal varlıkları (hem edinilmiş hem kişisel) ortak kabul edilir.
- Boşanma durumunda tüm mal varlıkları eşit şekilde paylaşılır.
- Bu rejim, tarafların evlilik sözleşmesi ile tercih etmeleri durumunda geçerli olur.
Boşanma Sürecinde Mal Rejimi Nasıl Belirlenir?
1. Evlilik Tarihi ve Yasal Mal Rejimi
- 1 Ocak 2002’den önce yapılan evliliklerde: Mal ayrılığı rejimi geçerli kabul edilir.
- 1 Ocak 2002’den sonra yapılan evliliklerde: Edinilmiş mallara katılma rejimi geçerlidir. Taraflar başka bir mal rejimi seçmediyse, bu yasal mal rejimi uygulanır.
2. Evlilik Sözleşmesi (Mal Rejimi Sözleşmesi)
- Eşler, evlilik öncesinde veya sırasında noter huzurunda bir mal rejimi sözleşmesi yaparak farklı bir rejimi seçebilirler.
- Örneğin, taraflar mal ayrılığı rejimini veya mal ortaklığı rejimini tercih edebilir.
3. Mahkeme Kararı
- Mal rejimiyle ilgili bir uyuşmazlık durumunda, mahkeme tarafların evlilik süresince tabi oldukları mal rejimini belirler ve paylaşımı buna göre yapar.
Mal Rejimine Göre Paylaşım Süreci
Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi
- Evlilik süresince edinilen mallar eşler arasında eşit şekilde (%50 - %50) paylaşılır.
- Ancak eşlerden biri, diğer eşin kişisel malına katkıda bulunduğunu ispat ederse, katkı oranı dikkate alınabilir.
Mal Ayrılığı Rejimi
- Her eş, kendi adına kayıtlı mal varlıklarını korur.
- Ortak katkılarla edinilen mallar için, katkı oranlarına göre paylaşım yapılabilir.
Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi
- Eşler, ortak katkılarla edinilen malları paylaşırken kişisel mallarını korur.
- Paylaşım, tarafların katkı oranlarına göre yapılır.
Mal Ortaklığı Rejimi
- Tüm mal varlıkları ortak kabul edilir ve boşanma durumunda eşit şekilde paylaşılır.
Mal Rejimi Belirleme Aşamaları
1. Mal Varlıklarının Tespiti
- Mahkeme, tarafların mal varlıklarını tespit eder. Bu süreçte taşınmazlar, araçlar, banka hesapları ve diğer varlıkların kayıtları incelenir.
2. Edinilmiş ve Kişisel Malların Ayrılması
- Paylaşıma dahil edilecek mallar (edinilmiş mallar) ve kişisel mallar belirlenir:
- Edinilmiş Mallar: Ortak gelirlerle alınan mallar.
- Kişisel Mallar: Evlilik öncesinde edinilen varlıklar, miras veya bağış yoluyla elde edilen mallar.
3. Borçların Hesaplanması
- Evlilik süresince alınan ortak borçlar, edinilmiş mallardan düşülerek paylaşım yapılır.
4. Paylaşım Kararı
- Mahkeme, belirlenen mal rejimine göre mal paylaşımını düzenler.
Mal Rejimi Belirlenirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Evlilik Sözleşmesi Kontrol Edilmeli
- Eşler arasında bir mal rejimi sözleşmesi olup olmadığı kontrol edilmelidir.
- Eğer bir sözleşme varsa, paylaşım bu sözleşmeye göre yapılır.
-
Delillerin Sunulması
- Tarafların mal varlıklarını ve katkılarını ispatlayacak belgeler sunulmalıdır (örneğin, tapu kayıtları, banka hesap dökümleri).
-
Mal Kaçırma Durumlarına Karşı Önlem
- Boşanma sürecinde mal kaçırma girişimlerine karşı mahkemeden ihtiyati tedbir talep edilebilir.
-
Uzlaşma Sağlanması
- Taraflar, uzlaşma sağlayarak mal paylaşımını daha kısa sürede tamamlayabilir.
Bu Konuda En Çok Merak Edilen Sorular
1. Mal Rejimi Nasıl Değiştirilir?
Eşler, evlilik sırasında noter huzurunda bir sözleşme yaparak mal rejimini değiştirebilir. Örneğin, edinilmiş mallara katılma rejiminden mal ayrılığı rejimine geçilebilir.
2. Evlilik Sırasında Yapılan Miras Paylaşılır Mı?
Hayır. Miras veya bağış yoluyla edinilen varlıklar, kişisel mal sayılır ve paylaşım dışı tutulur.
3. Mal Rejimi Davaları Ne Kadar Sürer?
Mal rejimi davaları genellikle 1-3 yıl arasında sürer. Ancak taraflar arasında uzlaşma sağlanırsa bu süreç çok daha kısa olabilir.
4. Ortak Borçlar Mal Rejimine Dahil Edilir Mi?
Evet. Evlilik süresince alınan ortak borçlar, mal rejimi kapsamına girer ve paylaşımda dikkate alınır.
5. Mal Rejimi Sözleşmesi Yapmak Zorunlu Mudur?
Hayır. Taraflar herhangi bir mal rejimi sözleşmesi yapmadıysa, Türk Medeni Kanunu’nun yasal mal rejimi olan Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi uygulanır.
