Çocukların oynadığı bir oyun… Dünya genelinde 300 milyon kişinin üye olduğu, günlük 79 milyon kişin aktif olduğu, Türkiye'de ise bu sayının dört milyondan fazla olduğu bir platform. Ocak 2024'te açıklanan verilere göre Roblox kullanıcılarının %60'ı 16 yaşın altında. Çoğunluğu 8-15 yaş arası değişen kullanıcıların yılda 16 milyar saat vakit geçirdiği bir platform.
Dört yaşında bir çocuk babası olarak söz konusu oyundan ancak yasaklandığında haberim oldu. Biraz arşiv taraması yapınca hem baba hem de bir gazeteci olarak ne kadar eksik kaldığımı hissettim.
Evet, sürekli yasakları konuşmayı, eleştirebilirim. Hamas lideri Heniyye'nin fotoğrafını sansürleyen Instagram'ı savunmayı bile anlayabilirim ama söz konusu “çocukları korumak” olduğunda getirilen bir yasağa tepki göstermeyi anlayamam.
16 milyar saat!.. Tahayyül edebiliyor musunuz?
Kullanıcıların tamamı 1 yılda yaklaşık 2 milyon yıl zaman harcıyor bu platformda.
**
Roblox’ta oyuncular kendilerine birer avatar ediniyor. Platform, üyelerini sık sık oyun içi satın almaya yönlendiriyor. Türkiye'den ve dünyadan farklı kişilerin buluşma platformu. Sesli sohbet özelliği var. Klasik tabirle sosyalleşme ortamı...
AMA!..
Buraya koca bir “ama” bırakmak durumundayız.
Elbette kontrolün kaybedildiği her alanda olduğu gibi bu oyun alanları da zehir saçıyor.
Roblox'ta kullanıcılar kendi oyunlarını da tasarlayabiliyor.
Hikâye de burada başlıyor.
Üye olana 13 yaşında olduğunu ispat ettiremeyeceğin için platform yetişkinlere de açık.
Roblox yöneticileri istismar, zorbalık gibi konularda hassas olduklarını ve katı kurallar uyguladıklarını açıklıyor. Bu zamana kadar engellenen bazı oyunlara ulaştım. Bunlardan biri MeepCity. Parti odalarında "yetişkin eylemler"in sergilendiği bu oyunun beş milyardan fazla ziyaret aldığını bilmek korkutucu. Shower Simulator isimli oyunda ise avatarların hepsi çırılçıplak ve kız erkek karışık şekilde duş alıyor. Buradaki sohbet odalarında dönen konuşmaları az çok tahmin edersiniz herhâlde. Ve Sex Room… İsminin de belirttiği gibi bu oyun, yasa dışı eylemler ve cinsel içerikler etrafında dönmektedir.
Öyle ki ABD'de yetişkin bir adam, 15 yaşındaki bir kız çocuğu ile "arkadaşlık" kurup buluşma için evinden 700 kilometre öteye randevu verdi. Castillo, kızı, âşık olduklarına ve ailesinin onun düşmanı olduğuna inandırdı ve ikna etti. 11 Mayıs 2022'de, kız çocuğu kayıp olarak bildirilmesinden sekiz gün sonra FBI ajanları tarafından kurtarıldı... Castillo tutuklandığında cebinde birkaç açılmamış prezervatif vardı.
**
İşte böyle bir platforma Adana Altıncı Sulh Ceza Hâkimliğince erişim engeli getirildi. Muhtemelen şikâyete dayalı bir tedbir kararı. Gelen açıklamaların içeriği de bu ihtimali kuvvetlendiriyor.
Çocukları korumak adına tedbiren alınan bir karar, muhalefet tarafından yine çok yoğun şekilde eleştirildi.
İBB'nin "gezgindeki (*)" başkanı Ekrem İmamoğlu kararı şu şekilde eleştirdi: "Instagram’dan sonra 15 milyondan fazla kullanıcısı olan ve kullanıcıların oyun geliştirebildikleri çevrim içi oyun platformu #Roblox'a da erişim yasağı gelmiş olması akıl alır gibi değil."
Tepki bu kadar.
"Akıl alır gibi değil."
İktidarda aynı düzlemde poz vermek istemiyor olabilirsin de yani "akıl alır gibi değil" olan nedir?
**
Benim oğlum henüz 4,5 yaşında. Enerjisi hiç bitmiyor ve benimle vakit geçirmekten büyük keyif alıyor. Ama ben hep çok yorgunum.
İtiraf etmeliyim ki onunla başa çıkabilmek için ekstra bir enerjiye ihtiyacım var.
Büyüdükçe, bilişsel kapasitesi arttıkça ihtiyaçları da artıyor.
Sohbet etmek, anlatmak, oyun kurmak ve oynamak istiyor.
Günün yorgunluğu ile bu ihtiyaçlarını karşılayamadığımda ise büyük bir öfke patlaması yaşıyor.
Bunu hissedebiliyorum. Kızıyor, bağırıyor, çağırıyor, ağlıyor...
Bu gibi zamanlarda "kurtarıcı" olarak tablet devreye giriyor.
Saçma sapan oyunlar, videolar ile "Aman sessiz dursun, bana dokunmasın…" diyerek durumu idare ediyoruz.
**
Tamam, çocuktan birincil derecede ebeveyn sorumlu ama o büyüdükçe, sosyalleştikçe topluma mal olan bir varlık.
Onun sağlıklı bir birey olarak yetişmesi sadece anne-babanın görevi değil, tüm toplumun görevi.
"Dışarıda"ki insanlarla, bakkalla, komşuyla sosyal anlamda kuracağı sağlıklı diyalog, onun sağlıklı bir yetişkin olmasını sağlayacak.
**
Basit bir örnek. Hemen herkesin başına gelmiştir bu.
Cami dedeleri vardı eskiden; camide koşturan çocukları azarlar, korkutur, camiden ayağının kesilmesine sebep olurdu.
Bahçede oyun oynayan çocuğa kızıp bağıran, oyun oynamalarını engellemek için site yönetimine anket yaptıran komşular sebebiyle çocukları ekranlara, tabletlere, telefonlara hapsediyoruz.
Ucu bucağı olmayan, ekranın diğer ucundaki şahsın kimlik ve kişiliğinden bihaber bir şekilde küçük yaştaki çocuğu saldırgan köpeklerin önünde savunmasız bırakır gibi bırakıyoruz.
Yasaklansın demiyorum ama belki hayat şartları biraz kolay olsa aileler de çocuklarına gereken zamanı ayırabilir.
…mi?..
Uzmanlar, "tablet, telefon, ekrana maruz kalmak" konularında sert uyarılar yapsa da bazen anlamıyoruz ya da anlamak istemiyoruz. Ebeveyn olarak "sıfır ekran" kuralının gerçekçi olmadığını düşünüyoruz. Benzer durumda olan birçok anne baba da böyle düşünüyor. "Yetişemiyoruz!"
**
(*) “Gezgindeki” ifadesi, "sürgün”den mülhemdir. Bir lider, başkan, görev adamı; savaş, terör vb. nedenlerle ülkesini terk etmek zorunda kalınca "sürgündeki lider" tabiri kullanılır. Ekrem Bey'i ise başkanı olduğu İstanbul'da görebilene aşk olsun! Bazen cumhurbaşkanı seçimi için Anadolu turunda, bazen kayakta, bazen yat tatilinde, bazen de Paris'teki Olimpiyat Köyü'nde... Neyse...