Dünya hayatı insan için; çocukluk, gençlik, olgunluk ve ihtiyarlık gibi belli başlı dört devreden oluşur. Gençlik, çalışkanlık, zindelik, dinçlik, cesaret, metanet, heyecan, kuvvet ve enerji kaynağıdır. Bunun için gençlik dönemi insan hayatının en önemli, en sorunlu ve en kritik dönemidir. Çünkü genç insan için hemen her bakımdan, gelişim, değişim ve etkileşim sürecidir.
Gençlik; diriliğin, tazeliğin, yeniden var oluşun ve varlığını, en özgür şekilde ifade edebilmenin adıdır. Genclik ömrün baharı ve bir arayış sürecidir. Gençlik çağı, insanın kanının kaynadığı hareketli bir dönemdir. Genclik var oluşun, farklı oluşun fark edilme zamnıdır. Gençlik aynı zamanda kişilik yapısının oluştuğu, iyi ve kötü alışkanlıkların kazanıldığı bir dönemdir.
Yaşanılan her gün, yaşlılığa atılan bir adım olrak görülse de hissiyatlar, gençliği hiç bitmeyecekmiş zanneder. Bu zan yüznden, gençliğin o güzel yılları, oyun ve eğlenceye, boş ve faydasız şeylere sarf edilir. Bunun adı da “hayatını yaşamak” sanılır. Bişr-i Hafi şöyle der: Dün geçti, yarın var mı? Gençliğe de güvenme, Ölen hep ihtiyar mı?
Gençlik, milletlerin geleceği ve en önemli güç kaynağıdır. Gençlerini iyi yetiştirmiş olan toplumlar, güçlü ve sağlıklı bir yapıya kavuşmuş olurlar. Eğer gençlik ihmal edilir, iyi eğitilmez, uyuşturucu, alkol, fuhuş, kumar, tembellik veya sapık akımların ağına düşmeye müsait bir ortamda kendi başına bırakılırsa, o zaman pek çok problem ve sıkıntılarla karşı karşıya kalınır.
Gençlik çağının başı ergenliktir. Bu dönemin başlangıcı kızlar için 11–21, erkekler için 13–21 yaşlar arası olarak bilinir. Ergenlik dönemi, biyolojik, psikolojik, zihinsel ve sosyal açıdan gelişmin olduğu çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemidir.
Genç, kendini kanıtlama çabası içindedir. Bu yolla bağımsızlığına kavuşacak kendi kimliğini bulacaktır. Niçin yaratıldığını, hayatın amacını sorgulayarak, kimliğini arama çabasındadır.
Çocukların büyüme ve gelişmeleri her yönden dengeli ve sakin olarak devam ederken, gençlik dönemine geçişte çok önemli bir dönüm noktası olan ergenlik dönemine girdiğinde, birden dengenin bozulduğu ve gencin ruh dünyasının değişikliğe uğradığı görülür. Sıkılganlık, kıskançlık, şüphe, vesvese vb. gibi duygular bu dönemde kişilerin uzak kalamadıkları hallerindendir. Bilhassa, Allah'ın varlığı, dinin muhtevası ve bir takım emirleri karşısında şüphe, kararsızlık ve çatışmalar, insan hayatında en çok bu dönemde kendilerini gösterirler.
Din psikolojisi açısından gençlik dönemi, hem "dinî uyanış, dine dönüş" ve hem de "dinî şüphe ve kararsızlık" dönemi olarak bilinir. Gençlik, bir nevi belirsizlik, arayış ve şekillenme dönemidir. Ergenlik dönemi, gençlerin o ana kadar sahip oldukları bütün inançlarını, dinî anlayışlarını yeni baştan oluşturma sürecidir. “Fırtına ve stres döneminin zorluklarını yaşayan genç için ‘din’, bir yandan çıkış yolu gösteren bir ‘yol haritası’ özelliği taşırken, öte yandan da sorunlarıyla başa çıkmada destekleyici bir işlev görür. Genç, din sayesinde yalnız olmadığını hisseder. Kendini yaratan bir gücün (Allah’ın) var olduğunu ve o gücün yardım edebileceğini düşünür. Din gence heyecan verir. Gencin kendisini yönetmesini ve çevreye uyumunu kolaylaştırır. Bütün bunlara ek olarak din, bireye denge ve hoşgörünün yanı sıra vizyon genişliği sağlar.” Dengeli, huzurlu ve uyumlu bir ergen olabilmek için ‘inanç’, dinî açıdan kendine bir yön bulmuş olmak önemlidir. Karşılaşabileceğimiz olumsuzluklarla baş edebilme imkânını ve her şeye rağmen hayatta kalabilme, mutlu ve huzrlu olma gücünü bize yalnızca Allah ve âhiret inancı verebilir. Bu inancın gereklerini gençlik döneminde yerine getirebilmenin ayrı bir önemi vardır.