Mars'ın büyük bir okyanusla kaplı olduğu dönemde biriken tortular, gezegenin yerçekimi haritalandırma sürecinde tespit edilen yoğun yapıları barındırıyor. Ancak, bu yapıların doğası ve nedeni hâlâ bir gizem olarak karşımıza çıkıyor. Aynı süreç, Güneş Sistemi'nin en büyük volkanı olan Olympus Mons'un, gezegenin derinliklerindeki kuvvetler nedeniyle hala büyüyor olabileceğini de öne sürüyor.
Mars'ın yörüngesinde dönen birçok uydu sayesinde, bu gezegenin yerçekimiyle ilgili yerel değişiklikler, uyduların hızlarındaki küçük sapmalara göre tespit edilebiliyor. Delft Teknoloji Üniversitesi’nden Dr. Bart Root, Berlin'de düzenlenen Europlanet Bilim Kongresi'nde bu hareketlerin analizine dair bulgular sundu.
20 FARKLI YAPI TESPİT EDİLDİ
Root, Mars'ın kuzey kutbu yakınlarındaki düz arazilerde gizli yapılar tespit ettiklerini vurguladı. Bu bölgeler, geçmişte Mars'taki suyun aktığı alanlar olarak biliniyor. “Bu yoğun yapılar, volkanik kökenli olabilir ya da eski çarpışmalar nedeniyle sıkışmış maddeler olabilir. Kuzey kutbu çevresinde, biri köpeğe benzeyen bir şekle sahip yaklaşık 20 farklı yapı tespit ettik,” diyen Root, bu yapıların yüzeyde iz bırakmadığını, ancak yerçekimi verileriyle Mars’ın kuzey yarımküresinin eski tarihine dair ipuçları elde ettiklerini belirtti.
Bu gizemli yapılar, çevrelerindeki bölgelere göre yüzde 10-13 oranında daha yoğun. Eğer bu yapılar çarpma krateri olarak yorumlanırsa, kuzey yarımkürenin düşünüldüğünden daha eski bir kabuğa sahip olduğu anlamına gelebilir.
YERÇEKİMİ ANOMALİSİ ORTAYA ÇIKARILDI
Root’un sunduğu diğer önemli bulgu, Mars’ın kutup ovalarıyla en büyük tezat oluşturan Tharsis Yükselmesi bölgesine dayanıyor. Burada, Dünya’daki hiçbir dağın boy ölçüşemeyeceği devasa dağlar, çevresindeki arazilerin üzerinde yükseliyor. Ancak bu bölgede yerçekimi anomalisi tespit edildi. Araştırmacılar, bunun nedeni olarak Mars’ın derinliklerinde düşük yoğunluklu devasa bir boşluk olduğunu öne sürüyor.
Root ve ekibi, bu bölgenin Mars'ın merkezine 1.000 kilometreden fazla bir derinlikte ve 1.600 kilometre genişliğinde olduğunu tahmin ediyor. Bölgenin yoğunluğu çevresinden sadece biraz daha az; bu fark yaklaşık 60 kilogram metreküp başına. Root, bu durumun Mars’ın içinde dev bir lav yükselmesi nedeniyle oluşan bir boşluktan kaynaklanabileceğini belirtiyor. Eğer bu teori doğruysa, Mars’ta Dünya’dakilerin iki katından daha büyük volkanların oluşumuna neden olmuş olabilir ve hâlâ volkanik aktivitelerin devam etmesine işaret edebilir.
YÜZEYDE YENİ VOLKANİK OLUŞUMA YOL AÇAR MI?
NASA’nın InSight görevi, Mars’ın dış katmanına dair önemli bilgiler sağladı ve bu bilgiler Olympus Mons’un ve çevresinin destek yapısını yeniden değerlendirmemiz gerektiğini ortaya koydu. Root, Mars’ın içindeki hareketlerin hâlâ yüzeyde yeni volkanik yapıların oluşumuna yol açabileceğini vurguluyor.