Kültür ve sosyoloji konuları üzerine yapmış olduğu nitelik çalışmalarla tanıdığımız yazar Dr. Ayhan Vergili hocamızla, İşaret Yayınları arasında çıkan, “Hilmi Ziya Ülken” kitabı çerçevesinde, Hilmi Ziya Ülken gibi çok yönlü bir akademisyeni konuştuk. Vergili, “Ülken bibliyografyasını hazırlarken temel olarak onun her türlü yazısını toplamaya çalıştım. Ayrıca bu bibliyografyaya ek olarak onun hakkında yapılan her türlü inceleme, araştırma, çalışma, tez ve yayınları da topladım” dedi.
Öncelikle hocam, böyle bir eser yazmanızda ki temel gayeniz nedir?
Hilmi Ziya Türkiye’de bir kısım akademik çevrelerde çok iyi tanınan ve dikkate alınan bir akademisyen olmakla birlikte bir kısım akademik çevreler tarafından göz ardı edilen bir sosyologdur. Ancak Hilmi Ziya Ülken, Türk fikir hayatına yön vermiş, Türkiye’de akademik ve bilimsel anlamda sosyal bilimler çalışmalarına metodolojik katkı sunmuş bir sosyolog, felsefeci ve fikir adamıdır. 73 yıllık hayatının neredeyse yarım asrını yayın yaparak geçirmiştir. Ülken’in vefatından sonra da onun yazdığı kitaplar yeniden basılmaya devam etmiştir.
Hilmi Ziya, Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci kuşak fikir adamlarındandır. Türk Düşünce Tarihi, Batı Felsefesi, Sosyoloji vb. konularda akademik boşluğu doldurmaya çalışmıştır. Ülken’in çağdaşı olan Ziyaettin Fahri Fındıkoğlu’da eş zamanlı olarak aynı çabayı göstermiş ve ömrünü sürekli yayın vererek geçirmiş bir diğer önemli Türk sosyologdur. Türkiye’de sosyoloji ve felsefe çalışmalarına katkı sağlayan Hilmi Ziya’nın bibliyografyasının bir bütünlük içerisinde derlenmemiş olması büyük bir eksiklikti. Sayın Prof. Dr. Aykut Kazancıgil hocam bu eksikliği sık sık dile getirirdi. Bir seferinde bana “Ülken’in yayınlarını toplaya bilirsen Türk Sosyolojisine önemli bir katkı sağlarsın” dedi ve Hocamın teşviki ile bu işe başladım. Yanılmıyorsam 2002 yılında önce Aykut Kazancıgil hocamın kişisel kütüphanesinde çalışmaya başladım, ardından İstanbul ve Ankara’daki muhtelif kütüphanelerde uzun çalışmalar yaptım, 2005 yılının sonlarına doğru kitap olacak şekle geldi.
Hilmi Ziya Ülken bibliyografyasını hazırlarken nasıl bir metot izlediniz?
Öncelikle, daha önce neler yapıldığın araştırmaya başladım, ilk olarak Prof. Dr. Eyyüp Sanay Hocanın Kültür Bakanlığından yayımlanan ve doktora tezi olarak hazırlanmış olan “Hilmi Ziya Ülken” adlı eserine ulaştım, bu eserde önemli bibliyografik bilgiler mevcuttu. Ardından rahmetli Şerif Mardin’in Ayşe R. Özberki’ye yaptırdığı [Hilmi Ziya’s Life and Thought from 1928 to 1960, in Relation to The Political and Religious Developments in The Republic of Turkey, Boğaziçi Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, 1986, 322 sf.9] teze, daha sonra Cahit Tanyol tarafından 1977’de İstanbul Üniversitesi, Sosyoloji Bölümünde Lisans Bitirme Tezi olarak Ceyda Aksoy’a hazırlatılan “Hilmi Ziya Bibliyografyası”na ulaştım bu üç kaynak benim için yol gösterici oldu. Öncelikle bu üç kaynaktaki yayınları karşılaştırdım. İlk olarak her üç kaynakta mevcut olan künyeleri, ardından iki kaynakta mevcut olan künyeleri ve son olarak da sadece tek kaynakta olan künyeler olarak yayınları sınıflandırdım.