LEYLA İLHAN-ÖZEL HABER
İran’da 5 Temmuz’da yapılan seçimlerde reformist Tebriz Milletvekili ve eski Sağlık Bakanı Mesud Pezeşkiyan, 14'üncü dönem cumhurbaşkanı seçiminin ikinci turunda oyların yüzde 53,7'sini alarak ülkenin 9'uncu Cumhurbaşkanı oldu.
İran Araştırmaları Merkezi (İRAM) Başkan Vekili Turgay Şafak, İran’deki seçim sonuçlarının iç ve dış politikaya etkilerini, Türk dış politikasındaki etkisini, İsrail ve Lübnan arasındaki gerilimin rolünü Aslında Muhabiri Leyla İlhan’a değerlendirdi.
İRAN’DA TÜRK CUMHURBAŞKANI
İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın Türk olduğunu vurgulayan ve Pezeşkiyan’ın Türk kimliği ile övündüğünü söyleyen Şafak, “Pezeşkiyan İranlı bir Türk olarak İran nizamına, sistemine ve müesses nizama bir kalpten bağlı bir kimse. O yüzden politik olarak Türk olması İran'daki temel politikasını değiştirmeyecektir” dedi.
HAMANEY FAKTÖRÜ
İran'da gücün ve asıl yönetimin İran Dini Lideri Ali Hamaney’in elinde olduğunu belirten Şafak, “Ordu, Devrim Muhafızları Komutanlığı gibi önemli pek çok kurum direkt Ali Hameney’e 'ye bağlı. Pek çok önemli atamayı Ali Hamaney'nin devrim rehberi bizzat uygular. Ancak Cumhurbaşkanını da çok yetkisiz bir kimse olarak görmemek lazım. Belli bir noktada ülkenin politikalarını etkiler ancak çok büyük temel yönlerde değişim olmaz tabii” ifadelerini kullandı.
İRAN’IN GELECEĞİ
Seçim sürecinde reformist ve muhafazakar kesimin tartışma noktasını anlatan Şafak şu ifadeleri kullandı:
“Ülke tamamen kapalı bir rejim haline mi gelecek yoksa dünyayla işbirliğine açık bir ülke mi olacak? Bilhassa nükleer anlaşma konusunda istekli olan Pezeşkiyan’ı destekleyen reformistler ile diğer tarafta İran olarak dış dünyayla konuşacak bir şeyimiz yok kapıları kapatalım politikası izlemeyi tahaaüt eden Sadi Celili arasında geçti yarış . Bu anlamda bir değişim yaşanacak” dedi.
ESKİ BAKAN ZARİF ÖN PLANDA
Pezeşkiyan’ın seçim propagandasının en önemli figürlerinden birinin eski İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif olduğunu söyleyen Şafak, Zarif’in Avrupa ve ABD ile işbirliğini önemseyen bir isim olduğunu, Pezeşkiyan’ın dış politika söylemlerinde önemli bir rol oynadığını söyledi.
Şafak, “Zarif, Eski İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani Hükümeti'nde iki dönem dışişleri bakanıydı. Avrupa ile müzakereyi savunan, Amerika ile müzakereyi savunan, nükleer anlaşmada müzakereleri önemseyen bir bakandı.Zarif’in tekrar Dışişleri Bakanı olması muhtemel. Yani normalleşen, dünyayla normalleşmeye çalışan bir İran var” dedi.
ABD’DEKİ SEÇİM SONUÇLARI ÖNEMLİ
ABD’deki seçim sonuçlarının İran’ın dış politikasını etkileyeceğini belirten Şafak, “Bir önceki dönem nükleer müzakerelerinde müzakere anlaşmasını yırtıp atan eski ABD Başkanı Donald Trump olmuştu. Amerika'da Trump'ın seçilmesi her şeyi değiştirecektir. Yani bu İran'ın siyasetini etkileyecektir. İran Amerika'da Trump'ın seçileceğini öngörüyor. Ona uygun olarak kendisi de sertlik yanlısı ve Trump ile mücadeleye girişebilecek tutum sergileyebilir” dedi.
İRAN VE TÜRKİYE İLİŞKİLERİ
İran ile Türkiye’nin ikili ilişkilerinde değişim beklemediğini söyleyen Şafak,”Zaten Türkiye'yle belli noktalarda ticari olarak bir işbirliğimiz var. Ticaretin artmasına yönelik çalışmalarımız var. Belli noktalarda da böyle gerginliklerimiz var Suriye meselesi gibi. Şimdi de Irak'taki Kalkınma Yolu Projesi ile ilgili henüz bir fikir açıklanmadı. Bunun dışında İran ile Türkiye arasındaki ciddi sorunlardan biri de PKK ile mücadele meselesi. Türkiye'nin İran’dan beklediği PKK ile mücadelede Türkiye'nin yanında durması. Eğer İran bunu sağlarsa ve bu konuda bir adım atacak olursa Türkiye-İran ilişkisi çok daha ileriye gidecektir diye düşünüyorum” dedi.
LÜBNAN VE İSRAİL GERİLİMİ
İran’ın Lübnan Hizbullahı ve İsrail arasındaki çatışmalarda tarafının değişmeyeceğini ve aynı tutumu sürdüreceğini belirten Şafak, “İran nizamı bu konularda dış işlerine bir yetki bırakmıyor. O yüzden Gazze meselesinde, Hizbullah ile ilişkisinde, diğer yönden Irak'ta, Lübnan'da İran'ın dış ilişkilerinde bir değişim beklenmiyor” şeklinde konuştu.
TOPLUMSAL BİR DÖNÜŞÜM BEKLENİYOR
İran’da sosyal ve toplumsal hayatta bir değişim beklediğini ve toplumsal meselelerde yumuşamalar olacağını ifade eden Şafak, “İranlı yazar Mustafa Mestur ile konuştum. Kendisi Kültür Bakanına açık mektup yazarak sansür olduğu müddetçe kitap yayınlamayacağım dedi” diye konuştu.
Reformist bir adayın cumhurbaşkanı olmasının İran halkında psikolojik bir rahatlamaya sebep olacağını aktaran Şafak, İran’daki başörtüsü sorununun tam olarak çözülmeyeceğini ancak ahlak polisinin kadınların başörtüsünü bağlama şekillerine karışmayacağını veya müdahale etmeyeceğini öngördüğünü kaydetti.
