Daha çok, yöneticilerin ve özellikle devlet başkanının görev alanına giren işler hakkında, ilgililere danışıp, onların eğilimlerini göz önünde bulundurmasını ifade eder.
İstişârenin amacı, en az hatâ olan ihtimali seçerek, en isabetli görüşü uygulamaktır.
İstişâre, ilk çağlardan beri, yöneten ve yönetilenin olduğu bütün topluluklarda bilinen ve farklı şekillerde uygulan bir metoddur.
Bu kavram, yalnız Müslümanlara has bir kavram değildir. Gayr-i müslimler bile istişâre etmeyi sık sık kullanırlar.
Sebe Kraliçesi Belkıs’ın, çevresinde ileri gelenlerle ve Hz. Süleyman (s.a.)’ın da yine çevresinde bir istişâre heyetinin bulunduğunu Kur’ân-ı Kerîm’den anlıyoruz. (Neml, 27/29,35,40) Firavun’un da, Hz. Musa (a.s.) ile mücadelesinde ne yapacağını çevresindekilerle istişâre etmektedir. (Mü’min, 40/26) Toplanıp istişâre eden cemâate de şûrâ denir. Danışma ve danışma kurulu olarak da isimlendirilir. Klasik demokrasinin uygulandığı eski Yunan şehir devletlerindeki bu tür uygulamalar da bilinmektedir. Belli başlı ve önemli kararlar, istişâre neticesinde vatandaşların üye olduğu meclislerinde alınıyordu. Roma Devleti’nde, toplumun meseleleri senetoda, İslâm öncesi Katolik Hiristiyanlarda ileri gelen din adamları dinî meselerini “konsil” denilen toplantılarda istişare ederek çözmeye çalışıyorlardı. Mekke Şirk Devletinde de, müşrikler sorunlarını Dârü’n-Nedve denilen parlamentoların da istişâre ederek çözmeye çalışırlardı. Şûrâ üyeleri, kabilelerin kırk yaşını bitirmiş erkeklerinden oluşmaktaydı. Eski Türk Devlet’lerinde de hükümdarlar/hakanlar danışmanlarıyla sorunları istişâre etmek için kurultaylar düzenlerlerdi. Kurultaylarda, siyasî ve askerî konuların yanında toplumun tüm sorunlarına çözümler aranır ve kararlar alınırdı. Selçuklular da, Osmanlılarda ve örneklerini çoğaltabileceğimiz birçok devletlerde ve toplumlarda, toplumsal ve idarî kararlar farklı isimlerle de olsa danışma meclislerinden çıkan kararlarla yönetilirdi.
İslâm âlimleri, şûranın İslâm yönetiminin en önemli prensiplerinden biri olduğunda ittifak etmiştir. Kur’ân-ı Kerîm’in 42. suresinin adı Şûrâ adını taşır. Bunun da 38. ayetinde şûra kelimesi geçer. Bu âyette, Yüce Allah (c.c.) şöyle buyuruyor:
“Onların aralarındaki işleri şûra (istişâre/danışma)iledir.” (Şûrâ, 42/38)
“(Ey Resûlüm!) İş hakkında onlara danış, fakat karar verdin mi Allah’a güven. Doğrusu Allah, güvenenleri sever.” (Âl-i İmrân, 3/159)