Kripto Terimler Sözlüğü: 100 Temel Kavram (Alfabetik)

Kripto paralar ve blockchain teknolojisi, hızla büyüyen ve gelişen bir alan olarak, birçok yeni kavram ve terimi de beraberinde getirmiştir. Bu sözlük, kripto dünyasında sıkça kullanılan terimlerin anlaşılmasını kolaylaştırmak amacıyla hazırlanmıştır. Alfabetik sıraya göre düzenlenmiş olan bu liste, kripto para ekosistemini anlamanıza ve daha bilinçli işlemler yapmanıza yardımcı olacaktır. Aşağıda yer alan terimler, kripto para ve blockchain alanında bilgi sahibi olmak isteyen herkes için temel bir başvuru kaynağıdır.

 

1. Airdrop

   • Belirli bir kripto paranın ücretsiz olarak kullanıcılara dağıtılmasıdır. Genellikle tanıtım amaçlı kullanılır.

2. Akıllı Sözleşme (Smart Contract)

   • Belirli koşullar yerine getirildiğinde otomatik olarak yürütülen dijital sözleşmelerdir. Ethereum gibi platformlar üzerinde çalışır.

3. Altcoin

   • Bitcoin dışındaki tüm kripto para birimlerine verilen isimdir. Ethereum, Ripple, Litecoin gibi birçok altcoin bulunmaktadır.

4. AML (Anti-Money Laundering)

   • Kara para aklamayı önlemek amacıyla uygulanan düzenlemeler ve prosedürler bütünüdür. Kripto para platformları da bu kurallara uymak zorundadır.

5. Atomic Swap

   • Farklı kripto para birimlerinin merkezi bir borsa kullanmadan doğrudan birbirleriyle takas edilmesini sağlayan bir teknolojidir. Bu, kullanıcılar arasında güvenli ve hızlı bir şekilde kripto para değişimini mümkün kılar.

6. Bitcoin (BTC)

   • İlk ve en bilinen kripto para birimidir. 2009 yılında Satoshi Nakamoto takma adıyla bilinen bir kişi veya grup tarafından oluşturulmuştur.

7. Blockchain

   • Dağıtık bir dijital defterdir. Tüm işlemler bloklar halinde kaydedilir ve her blok önceki blok ile bağlantılıdır, bu da işlemlerin güvenliğini ve şeffaflığını sağlar.

8. Burn

   • Belirli bir miktar kripto paranın dolaşımdan kalıcı olarak çıkarılması işlemidir. Bu işlem, genellikle arzı azaltarak değerini artırmak amacıyla yapılır.

9. Cold Storage

   • Kripto paraların çevrimdışı (internet bağlantısı olmayan) bir ortamda saklanmasıdır. Donanım cüzdanları ve kağıt cüzdanlar bu amaçla kullanılır, bu da güvenliği artırır.

10. Consensus Mechanism

    • Blockchain ağlarında işlemlerin doğrulanması ve yeni blokların eklenmesi için kullanılan kurallar ve süreçler bütünüdür. PoW (Proof of Work) ve PoS (Proof of Stake) gibi farklı türleri vardır.

11. Cüzdan (Wallet)

    • Kripto paraların saklandığı dijital veya fiziksel araçtır. Kullanıcıların kripto paralarını gönderebileceği, alabileceği ve yönetebileceği bir yazılım veya donanımdır.

12. DAO (Decentralized Autonomous Organization)

    • Merkezi olmayan, otonom bir organizasyon yapısıdır. Kurallar ve kararlar, akıllı sözleşmelerle kodlanmış olarak belirlenir.

13. DApp (Decentralized Application)

    • Merkezi olmayan ağlar üzerinde çalışan uygulamalardır. Ethereum ağı üzerinde çalışan birçok DApp bulunmaktadır.

14. Decentralized Exchange (DEX)

    • Merkezi olmayan, kullanıcıların kripto paralarını doğrudan birbirleriyle takas etmelerini sağlayan borsalardır. DEX'ler, merkezi borsalara göre daha güvenli ve anonimdir.

15. DEX Aggregator

    • Farklı merkezi olmayan borsalarda en iyi fiyatları bulmak ve kullanıcıların en iyi ticaret fırsatlarından yararlanmalarını sağlamak için çalışan platformlardır.

16. Ethereum (ETH)

    • Akıllı sözleşmelerin ve merkezi olmayan uygulamaların (dApps) oluşturulmasına olanak tanıyan bir platformdur. Kendi kripto para birimi olan Ether (ETH) ile işlem yapılır.

17. Fiat Currency

    • Hükümetler tarafından çıkarılan ve fiziksel varlığı olan geleneksel para birimleridir. Değeri, altın veya gümüş gibi fiziksel varlıklarla değil, hükümetin itibarı ile belirlenir. Örnekler: ABD Doları (USD), Euro (EUR), Türk Lirası (TRY).

18. Fiat On-Ramp

    • Kullanıcıların fiat para birimlerini kullanarak kripto para satın alabilecekleri platform veya hizmettir. Bu hizmetler, kripto paraya geçişi kolaylaştırır.

19. Fiat Off-Ramp

    • Kullanıcıların kripto paralarını fiat para birimlerine dönüştürebilecekleri platform veya hizmettir. Bu hizmetler, kripto paradan çıkışı kolaylaştırır.

20. Fiat-Backed Stablecoin

    • Değeri, bir fiat para birimine sabitlenmiş ve bu fiat para birimi tarafından desteklenen kripto para birimidir. Örneğin, Tether (USDT) Amerikan Doları ile desteklenir.

21. Flash Loan

    • Bir DeFi platformunda, teminat gerektirmeyen ve aynı işlem içinde geri ödenen anlık kredilerdir.

22. FOMO (Fear of Missing Out)

    • Bir yatırım fırsatını kaçırma korkusudur. Kripto para piyasalarında, özellikle hızlı fiyat artışları sırasında yatırımcılar arasında yaygın bir duygudur.

23. FUD (Fear, Uncertainty, Doubt)

    • Belirli bir varlık hakkında kasıtlı olarak korku, belirsizlik ve şüphe yayma stratejisidir. Kripto para piyasalarında, yatırımcıların panik satışlarına yol açabilir.

24. Gas

    • Ethereum ağında işlemleri gerçekleştirmek için gereken hesaplama gücü ve enerji miktarını ifade eder. Gas ücretleri, işlemleri gerçekleştirmek için ödenir.

25. Gas Fee

    • Bir blockchain ağında işlem yapmak veya bir akıllı sözleşmeyi yürütmek için ödenen ücretlerdir.

26. Genesis Block

    • Bir blockchain ağının ilk bloğudur. Bu blok, ağın başlangıcını temsil eder ve sıklıkla "Blok 0" olarak adlandırılır.

27. Governance Token

    • Kullanıcılara belirli bir blockchain projesinin yönetiminde söz hakkı veren tokenlerdir. Bu tokenler, oylama ve karar alma süreçlerinde kullanılır.

28. Halving

    • Bitcoin madenciliğinde ödüllerin yarıya indirilmesi sürecidir. Bu olay, yaklaşık her dört yılda bir gerçekleşir ve Bitcoin'in arzını kontrol etmek için tasarlanmıştır.

29. Hard Fork

    • Bir blockchain ağının protokolünde yapılan büyük bir güncelleme veya değişikliktir. Bu değişiklik, ağın iki ayrı zincire bölünmesine neden olabilir.

30. Hash

    • Verilerin sabit uzunlukta bir özetini oluşturan matematiksel bir algoritmadır. Hash, veri bütünlüğünü ve güvenliğini sağlar.

31. Hash Rate

    • Bir madencinin veya madencilik havuzunun saniyede gerçekleştirebildiği hash sayısıdır. Yüksek hash rate, daha fazla madencilik gücü anlamına gelir.

32. HODL

    • "Hold" kelimesinin yanlış yazımı olan ve kripto paraları uzun süre tutmayı ifade eden bir terimdir. Genellikle fiyat dalgalanmalarına rağmen satmamayı savunur.

33. Hot Wallet

    • İnternete bağlı olan ve aktif olarak kullanılan kripto para cüzdanıdır. Kullanıcıların hızlı ve kolay bir şekilde işlem yapmasına olanak tanır, ancak çevrimdışı cüzdanlardan daha az güvenlidir.

34. ICO (Initial Coin Offering)

    • Yeni bir kripto para biriminin veya tokenin piyasaya sürülmesi ve yatırımcılara sunulması sürecidir. ICO'lar, projelerin fon toplamasına yardımcı olur.

35. Impermanent Loss

    • Bir likidite havuzuna para yatırmanın, parayı sadece elde tutmaya göre daha az kazançlı hale geldiği durumdur.

36. Kriptografi

    • Bilgilerin güvenli bir şekilde iletilmesi ve saklanması için şifreleme tekniklerinin kullanıldığı bilim dalıdır. Kripto paraların temelini oluşturur.

37. KYC (Know Your Customer)

    • Müşterilerin kimlik bilgilerini doğrulamak amacıyla kullanılan bir süreçtir. Kripto borsaları ve finansal hizmet sağlayıcıları tarafından yaygın olarak kullanılır.

38. Ledger

    • İşlemlerin kaydedildiği dijital veya fiziksel defterdir. Blockchain, merkezi olmayan bir ledger olarak işlev görür.

39. Lightning Network

    • Bitcoin ve diğer kripto paraların işlem hızını artırmak ve işlem ücretlerini düşürmek amacıyla geliştirilen bir katman-2 ölçeklendirme çözümüdür. Anında mikro ödemelere olanak tanır.

40. Liquidity Mining

    • Kullanıcıların likidite sağlamak için belirli kripto paraları likidite havuzlarına kilitleyerek ödüller kazandığı süreçtir. Likidite madenciliği, DeFi ekosisteminde popülerdir ve kullanıcılar, sağladıkları likidite karşılığında platformun yerel tokenleriyle ödüllendirilirler.

41. Liquidity Pool

    • Kullanıcıların kripto paralarını havuza yatırarak likidite sağladığı ve karşılığında ödüller kazandığı DeFi mekanizmasıdır. Likidite havuzları, merkezi olmayan borsalarda işlem hacmini artırır.

42. Masternode

    • Bir blockchain ağında, belirli görevleri yerine getiren özel bir düğümdür. Masternode'lar, genellikle ağın güvenliğini ve işlevselliğini artırmak için çalışır ve karşılığında ödüller alır.

43. Meme Coin

    • İnternette popüler kültür veya şaka amaçlı oluşturulmuş kripto paralardır. Dogecoin en bilinen meme coin örneğidir.

44. Multi-Signature (Multi-Sig)

    • Bir işlemin tamamlanması için birden fazla özel anahtarın gerekli olduğu güvenlik özelliğidir. Multi-sig, cüzdanların güvenliğini artırmak için kullanılır.

45. NFT (Non-Fungible Token)

    • Benzersiz ve değiştirilemez dijital varlıkları temsil eden tokenlerdir. Sanat eserleri, oyun içi öğeler gibi dijital varlıklar için kullanılır.

46. NFT Marketplace

    • Kullanıcıların NFT alıp satabileceği dijital platformlardır. Bu pazar yerleri, sanat eserleri, koleksiyonlar ve oyun içi öğeler gibi dijital varlıklar için kullanılır.

47. Node

    • Blockchain ağında çalışan ve işlemleri doğrulayan bir bilgisayardır. Her node, ağın bir kopyasını tutar ve ağın güvenliğini sağlar.

48. Oracles

    • Blockchain ağları ile gerçek dünya verileri arasında köprü görevi gören hizmetlerdir. Oracles, dış dünyadan veri toplayarak akıllı sözleşmelere iletir.

49. Private Key

    • Kripto para cüzdanına erişimi sağlayan özel anahtardır. Yalnızca cüzdan sahibi tarafından bilinmelidir.

50. Proof of Burn (PoB)

    • Madencilerin, kripto paralarını yakarak (burn) yeni bloklar oluşturma hakkı kazandığı bir konsensüs mekanizmasıdır. Bu, madencilik rekabetini azaltır ve arzı kontrol eder.

51. Proof of Capacity (PoC)

    • Madencilerin, depolama kapasitesini kullanarak yeni bloklar oluşturduğu bir konsensüs mekanizmasıdır. PoC, enerji tüketimini azaltmayı hedefler.

52. Proof of Space (PoSpace)

    • Madencilerin, boş disk alanını kullanarak yeni bloklar oluşturduğu bir konsensüs mekanizmasıdır. Bu yöntem, enerji verimliliği sağlar.

53. Proof of Stake (PoS)

    • Blok zincirine yeni bloklar eklemek için kripto paraların sahipliği ve miktarına dayanan bir konsensüs mekanizmasıdır. Ethereum, PoS'a geçiş yapmayı planlamaktadır.

54. Proof of Time (PoTime)

    • Madencilerin, belirli bir süre boyunca aktif olduklarını kanıtladıkları bir konsensüs mekanizmasıdır. Bu, ağa olan bağlılığı ve sürekliliği artırır.

55. Proof of Work (PoW)

    • Madencilerin blok zincirine yeni bloklar eklemek için karmaşık matematiksel problemleri çözdüğü bir konsensüs mekanizmasıdır. Bitcoin ve birçok diğer kripto para bu mekanizmayı kullanır.

56. Public Key

    • Kripto para cüzdanlarının adresi olarak kullanılan açık anahtardır. Herkes tarafından görülebilir ve kripto para göndermek için kullanılır.

57. Pump and Dump

    • Bir kripto para biriminin fiyatının yapay olarak artırıldığı ve ardından yatırımcıların ellerindeki varlıkları yüksek fiyattan sattığı bir manipülasyon stratejisidir. Bu durum, fiyatın hızla düşmesine neden olur.

58. Ripple (XRP)

    • Bankalar ve finansal kuruluşlar arasında hızlı ve düşük maliyetli uluslararası para transferlerini sağlamak için tasarlanmış bir kripto para birimidir.

59. Rug Pull

    • Bir kripto projesinin geliştiricilerinin aniden projeyi terk edip yatırımcıların fonlarıyla kaçması durumudur. Rug pull, dolandırıcılık amaçlı yapılan bir harekettir.

60. Satoshi

    • Bitcoin'in en küçük birimidir. 1 Bitcoin, 100 milyon Satoshi'ye eşittir.

61. Sharding

    • Bir blockchain ağının ölçeklenebilirliğini artırmak için veritabanının parçalara (shard'lara) bölünmesi sürecidir. Her shard, belirli bir veri alt kümesini işleyerek genel işlem hızını artırır.

62. Sidechain

    • Ana blockchain'e paralel çalışan ve ana zincirin güvenliğini kullanarak işlemleri gerçekleştiren bir alt zincirdir. Sidechain'ler, ölçeklenebilirliği artırmak için kullanılır.

63. Slippage

    • Bir kripto para işleminin gerçekleştirilmesi sırasında, beklenen fiyat ile işlem tamamlandığında elde edilen fiyat arasındaki farktır. Slippage, likidite eksikliğinden kaynaklanabilir.

64. Soft Fork

    • Bir blockchain ağının protokolünde yapılan geriye dönük uyumlu bir değişikliktir. Bu tür değişiklikler, ağın bölünmesine neden olmaz ve mevcut kullanıcılar yeni protokolü kabul edebilir.

65. Stablecoin

    • Değeri belirli bir varlığa veya para birimine sabitlenmiş kripto paralardır. Tether (USDT) en bilinen stablecoin örneğidir.

66. Staking

    • Kripto paraları belirli bir süre boyunca bir cüzdanda kilitleyerek, ağın güvenliğine katkıda bulunma ve karşılığında ödül kazanma sürecidir.

67. Staking Pool

    • Bir grup kripto para sahibinin, varlıklarını bir araya getirerek staking ödüllerini paylaşmak için oluşturduğu havuzdur. Staking pool'lar, bireysel yatırımcılar için daha düzenli ödüller sağlar.

68. Testnet

    • Geliştiricilerin yeni özellikleri test ettiği ve blockchain ağının güvenliğini ve işlevselliğini doğruladığı bir test ağıdır. Testnet, mainnet'ten farklı olarak gerçek değeri olmayan tokenler kullanır.

69. Token

    • Blockchain üzerinde oluşturulan dijital varlık veya birimdir. Tokenler, çeşitli amaçlar için kullanılabilir, örneğin bir hizmete erişim sağlamak veya bir varlığı temsil etmek.

70. Token Swap

    • Bir blockchain ağında kullanılan tokenlerin, başka bir ağda kullanılan tokenlerle değiştirilmesi işlemidir. Genellikle yeni projeler veya güncellemeler sırasında gerçekleşir.

71. Total Supply

    • Bir kripto para biriminin oluşturulmuş toplam miktarını ifade eder. Dolaşımdaki arzdan farklı olarak, henüz piyasaya sürülmemiş olanlar da dahil edilir.

72. Utility Token

    • Belirli bir platform veya hizmet içinde kullanılmak üzere tasarlanmış tokenlerdir. Örneğin, bir DApp içinde kullanılabilirler.

73. Volatilite

    • Kripto para fiyatlarının kısa süre içinde büyük dalgalanmalar göstermesi durumudur. Yüksek volatilite, yüksek risk ve yüksek getiri potansiyeli anlamına gelir.

74. Wallet Seed

    • Kripto para cüzdanının oluşturulması ve yedeklenmesi için kullanılan bir dizi rastgele kelimedir. Cüzdan kaybolduğunda veya erişim sağlanamadığında kullanılır.

75. Whale

    • Büyük miktarda kripto para sahibi olan kişilere veya kuruluşlara verilen isimdir. Whale'lar, piyasaları manipüle etme potansiyeline sahiptir.

76. Whale Alert

    • Büyük kripto para işlemlerinin izlenmesi ve raporlanması için kullanılan bir hizmettir. Whale Alert, büyük miktarda kripto paranın transfer edildiğini tespit eder ve kullanıcılara bildirir.

77. Yield Farming

    • Kripto para sahiplerinin varlıklarını likidite havuzlarına yatırarak faiz veya ödül kazanmalarını sağlayan bir DeFi uygulamasıdır. Yield farming, yüksek getiri potansiyeli sunar.

78. Zero-Knowledge Proof

    • Bir tarafın, belirli bir bilgiyi ifşa etmeden bu bilginin doğruluğunu ispatlamasını sağlayan kriptografik bir yöntemdir. Zero-knowledge proof, gizliliği ve güvenliği artırır.

79. 51% Attack

    • Bir blockchain ağının madencilik gücünün %51'inden fazlasının tek bir kişi veya grup tarafından ele geçirilmesi durumudur. Bu, ağın güvenliğini tehdit edebilir ve çift harcama (double-spending) gibi sahtekarlıklara yol açabilir.

80. Block Explorer

    • Blockchain üzerinde gerçekleşen işlemleri, blokları ve diğer verileri aramak ve görüntülemek için kullanılan bir web uygulamasıdır.

81. Bridge

    • Farklı blockchain ağları arasında veri ve varlıkların transferini sağlayan bir protokoldür. Köprüler, kullanıcıların bir blockchain'den diğerine geçiş yapmasını kolaylaştırır.

82. Centralized Exchange (CEX)

    • Kullanıcıların kripto paralarını alıp satabilecekleri, merkezi bir otorite tarafından yönetilen borsalardır. Binance ve Coinbase gibi örnekleri vardır.

83. Circulating Supply

    • Piyasada dolaşımda olan ve ticaret yapılabilir durumdaki toplam kripto para miktarını ifade eder.

84. Collateral

    • Bir borç veya kredi karşılığında teminat olarak kullanılan varlık veya kripto paradır.

85. DDoS Attack

    • Bir ağ veya hizmetin, yoğun bir trafikle aşırı yüklenerek erişilemez hale getirilmesi saldırısıdır.

86. Decentralized Identity (DID)

    • Kullanıcıların kimlik bilgilerini merkezi olmayan bir şekilde yönetmelerine ve doğrulamalarına olanak tanıyan bir sistemdir.

87. ERC-20

    • Ethereum blockchain üzerinde tokenlerin oluşturulması ve kullanılmasını sağlayan bir standarttır. Çoğu token bu standardı kullanır.

88. Faucet

    • Kullanıcılara ücretsiz kripto para dağıtan bir web sitesidir. Faucets, genellikle kullanıcıları yeni kripto paralarla tanıştırmak için kullanılır.

89. Fungibility

    • Bir varlığın diğer aynı türdeki varlıklarla aynı değerde ve değiştirilebilir olma özelliğidir. Bitcoin ve diğer kripto paralar fungible varlıklardır.

90. Gas Limit

    • Bir işlem için harcanacak maksimum gas miktarını belirten bir sınırdır.

91. Initial Exchange Offering (IEO)

    • Bir kripto para biriminin, merkezi bir borsa tarafından yatırımcılara sunulması sürecidir.

92. Layer 2

    • Ana blockchain'in (Layer 1) üzerinde çalışan ve işlem hızını artırmak, ölçeklenebilirliği geliştirmek için tasarlanmış ikinci katman çözümleridir.

93. Lightning Node

    • Lightning Network üzerinde çalışan ve mikro ödemeleri işleyen bir düğümdür.

94. Market Maker

    • Belirli bir kripto paranın alım ve satım fiyatları arasında sürekli olarak fiyat teklifleri vererek likidite sağlayan kişi veya kurumdur.

95. Merkle Tree

    • Blockchain'deki veri yapısının verimli ve güvenli bir şekilde organize edilmesini sağlayan bir ağaç yapısıdır.

96. Mining Pool

    • Bir grup madencinin, kaynaklarını birleştirerek blok ödüllerini paylaşmak amacıyla oluşturdukları havuzdur.

97. Nonce

    • Kriptografik işlemlerde sadece bir kez kullanılabilen rastgele veya ardışık bir sayı veya dizedir.

98. Off-Chain

    • Blockchain dışında gerçekleştirilen işlemler ve verilerdir.

99. On-Chain

    • Blockchain üzerinde gerçekleştirilen işlemler ve verilerdir.

100. Transaction Fee - Bir kripto para işlemi gerçekleştirilirken ödenen ücret. Bu ücret, madenciler veya doğrulayıcılar tarafından işlem doğrulaması için alınır.

Bu liste, kripto dünyasında sıkça kullanılan terimleri açıklamaktadır. Her terim, kripto para ekosistemini anlamanıza ve daha bilinçli işlemler yapmanıza yardımcı olacaktır.