Rusya Federasyonu Bilim ve Yükseköğretim Bakanlığı ile Tyumen Eyaleti Hükümeti, Kuzey Kutbu'na yakın bölgelerde küresel ısınmanın etkilerini tespit etmek ve bu duruma yönelik çözüm geliştirmek amacıyla "Arktik Bölgesinde Sürdürülebilir Arazi Kullanım Yönetimi ve Tahrip Edilmiş Ekosistemlerin Yeniden İnşası" adlı TerrArctic Mega Hibe Projesi'ni başlattı.
Proje, Tyumen Devlet Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Andrey Tolstikov'un koordinasyonunda ve Ekoloji ve Doğal Kaynakların Akılcı Kullanımı Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Andrey Soromotin'in teknik sorumluluğunda yürütülüyor.
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve Mikrobiyal Ekoloji Grup Başkanı Prof. Dr. Orhan İnce, sağlıklı suya ve gıdaya erişimde zorluklar, enerji güvenliğindeki sıkıntılar ve küresel ısınma nedeniyle donmuş toprakların çözülmeye başlamasıyla buzulların altında kalmış, bilinmeyen ve bağışıklık sisteminin tanımadığı kimyasal ve patojenlerin ortaya çıkmasının bu etkilerin başında geldiğini belirtti.
Toprağın buzul tabakasının çözülmesiyle daha fazla yeşil alan oluştuğunu aktaran İnce, bu yeşil alanların ve toprağın altında buzul halde bulunmuş bitkilerin, çürümüş organik yapıların biyolojik olarak parçalanıp karbondioksit ve metana dönüştüğünü ve bunun da küresel ısınmayı hızlandırdığını anlattı.
Kutup bölgesinin tamamen buzullardan oluştuğunun veya bölgede hep kar yağdığının düşünülmemesi gerektiğini ifade eden İnce, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Biz hep 'Sibirya buzul altında, hep kar yağar, dışarı çıkamayız.' gibi düşünüyoruz ama öyle değil. Bu erimeyle birlikte orada güneşli ve açık günlerin sayısı daha da artmaya başladı dolayısıyla yeşil alan miktarı arttı ve bu yeşil alanlarla kaplı arazileri de daha fazla günlerde görmeye başladık. Isınma, yazın 3-4 haftalık bir dönemde pik değere ulaşıyor, ondan sonra yeniden sıcaklık düşüşü var. Bu dönemlerde kuru bir hava olduğu için sıcaklık 25-30 dereceyi buluyor hatta 30’un üstüne çıkabiliyor. Bunun sonucunda ciddi orman yangınları oluşuyor, hem de büyük yangınlar. Oradaki tüm ekosistemi tahrip ediyor, toprağın kalitesi, oradaki tüm ağaç ve bitki ekosistemini yok ediyor."
"On binlerce yeni 'bebek göl' meydana gelmeye başladı"
Bölgedeki erime nedeniyle deniz ve topraktaki cıva gibi tehlikeli ağır metallerin de ortaya çıkarak su kaynakları ve toprağı kirlettiğini bildiren İnce, ayrıca eriyen toprağın çamurlaşarak bataklık haline geldiği ve bunun, bu zemin üzerine inşa edilen yapılar için ciddi bir tehlike olduğu uyarısında bulundu.
İnce, "Donmuş toprak yaklaşık 150 santimetreye kadar indi. Normalde 30-60 santimetre olmalı. Toprak 1 metre daha buzul yapısını kaybetti. Bu şu demek, binlerce, on binlerce yeni bebek göl meydana gelmeye başladı. Diğer yandan da toprak gevşedi ve bataklık haline gelmeye başladı. Bölgedeki tüm endüstriyel tesisler şu anda büyük sıkıntı ve risk altında. Yani düşünebiliyor musunuz? Arktik bölgesindeki 12 ülkeyi düşünün, her ülkenin doğal gaz, petrol sahası, farklı endüstriyel tesisleri, petrokimya tesisleri, rafinerileri, petrol kuyuları, binlerce, on binlerce dağıtım ve iletim hattı var. Bunların hepsi toprağa batmaya, çökmeye başladı." dedi.
Türkiye'den 21 kat daha büyük olan Rusya yüz ölçümünün 3'te 2'sinin donmuş topraklarla kaplı olduğu bilgisini veren İnce, bu alanın bataklığa dönüşmesinin hızlı göçlere ve tarımsal alan kayıplarına neden olacağını dile getirdi.
İnce, şu değerlendirmeleri paylaştı:
"Kuzey Kutup bölgesinde tarımsal alanlar küçülüyor ve yaklaşık 4 milyon insanın bundan etkilenmeye başladığı hesaplanıyor. Tarımsal faaliyetler kısıtlanıyor, güvenli gıdaya erişim konusunda sıkıntılar yaşanıyor. Bir yandan araziler küçülüyor, bir yandan da toprak, su kirleniyor. Şimdi kullanılabilir suyu nasıl tedarik edeceksiniz? Suyunuz çok ama ilave bir arıtma maliyeti getirecek. Özellikle gelişmekte olan ülkeler ve az gelişmiş ülkelerde sağlıklı gıdaya erişim, sağlıklı suya erişim ve bağışıklık sistemimizin tanımadığı yeni patojenlerden korunmak için mücadele edilecek. Diğer yandan da güvenli enerji tedarikinde sıkıntılar ortaya çıkacak. Bütünleşik, karmaşık büyük bir matrisin içindeyiz."
"Fosil yakıtlara 'Dur' demenin zamanı geldi"
Küresel ısınmanın aynı zamanda bölgedeki flora ve faunayı da olumsuz etkilediğinden bahseden İnce, iklim değişikliği nedeniyle ren geyiklerinin beslendiği likenlerin azalarak başka bitkilerin baskın tür haline gelmesini ve geyiklerin besin bulmasının zorlaşmasını bu duruma örnek gösterdi.
Isınmanın getirdiği olumsuz etkilerin devam edeceği ve bu durumun ciddi ekonomik kayıplara ve ekosistem tahribatına yol açacağı öngörüsünde bulunan İnce, şu tavsiyelerde bulundu:
"İklim değişikliğinin getirdiği sorunları şu anda Kuzey Kutup bölgesi bilfiil yaşamakta. Bunun kurtuluş yolu fosil yakıtların tamamen ortadan kaldırılması, kullanımının kısıtlanması ve temiz, yenilebilir enerjiye geçiş. Rüzgar, güneş, su kaynaklarından çevre dostu temiz enerjiyi üretmemiz ve organik içeriği olan tüm atıkları da enerjiye dönüştürmek suretiyle fosil yakıtlara artık 'Dur' demenin zamanı geldi. Hatta bunda geciktik bile."
