Ücretli sistemin modern kölelik olduğunu, kapitalizmin insanları sömürmek için kullandığı en önemli araç olduğunu yıllardır izah edip dile getiriyorum. Bütün bu çalışmalarım şimdilik yeteri kadar anlaşılamadı. Demek ki daha fazla yazıp çizmeli ve bu modern sömürü aracı olan ücretli sistemin nasıl bir şey olduğunu daha fazla anlatmam gerekiyor. İşin daha önemli tarafı bunu sadece benim ifade etmem değil; ekonomi ile ilgilenen araştırmacıların da bunu kabul etmesi, anlaması gerekiyor.
Peki, gerçekten bunu anlamak veya kabul etmek, zor ve güç bir iş midir? Hayır, kat’a ve asla. Bunu şu sözle pekala gayet iyi bir şekilde anlayabiliriz. “Beşer esir olmak istemediği gibi ücretli olmak da istemez”. İyi de ne ister?
Elbette kendi işine sahip olmayı ister. Örneğin bir avukatın işyerinde patronuna çalışması yerine kendisi patron olup para kazanması daha tutarlıdır. Veya bir doktorun kendi hastanesinde ameliyat yapıp hastalarına şifa kazandırması daha çok hoşuna gider. Örnekler çoğaltılabilir. Mesela bir alışveriş merkezinde ücretli satış elemanı olmak yerine bu yerin sahibi olmak çok daha iyi bir durumdur. İnsanın fıtratında yani doğasında başkalarına çalışmak yerine kendi işine sahip olmak yatmaktadır.
Patronun hatasından dolayı müessesenin kapatılıp işinden olması, çalışanların en çok şikayet ettiği konuların başında gelir. Ben olsaydım şöyle yapar bu büyük zararı önlerdim diye çok hikaye dinlemişsinizdir. Elbette insan bir zarar görmüş ise bunun başkalarının hatası ile olmasından dolayı daha çok üzülmesi kadar doğal bir şey yoktur.
Buraya kadar anlattıklarım ücretli sistemin kendi işine malik olmak karşısındaki zaafiyetini dile getirmekti. Bunu bir parça düşünen her insan ne derece haklı olduğumu görecektir. Fakat nedense “ücretli sistemin alternatifi” olacak iktisadi modeller nedense kimsenin hatırına gelmiyor.
Yahu köyde amcamızın çiftliği veya kasabadaki dayımızın çay ocağı niçin aklımıza gelmez. Yüzyıllardan beri insanların büyük bir kısmı kendi işini yapar ve rızkını başkalarının yanında çalışmak yerine kendi emeği ile çıkarırdı. Bu söylediklerim yeni bir şey değil ki!