Berfin Bitirim-Muhabir
Yaklaşık 3.000 yıl önce oyulmuş olan antik Olmec anıtı, Portal al Inframundo (Öteki Dünya'ya Giriş), nihayet eski ihtişamına kavuşturularak merkezi Meksika'daki atalarının evine geri döndü. 1960'larda yağmalandığı düşünülen bu devasa anıt, yerinin tespit edilmesine yönelik onlarca yıl süren bir soruşturmanın ardından Chalcatzingo'ya geri getirildi.
Morelos eyaletinde yer alan Chalcatzingo, devasa oyulmuş anıtlarıyla ünlü önemli bir Olmec yerleşimiydi. Bunlardan biri olan Öteki Dünya'ya Giriş, mitolojik bir kedi figürünün ağzını temsil eden ve ruhsal alemin eşiğini simgeleyen bir açılışı betimliyordu.
ACIMADAN YAĞMALADILAR
Bu eser, M.Ö. 800 ile 400 yılları arasında Preklasik dönemde yapıldığı düşünülmektedir. Ancak, anıtsal sanat eseri 20. yüzyılın ortalarında keşfedildikten kısa bir süre sonra yağmalandı.
Eseri taşımak için hırsızlar, boyutunu ve ağırlığını önemli ölçüde azaltmak zorunda kaldılar ve ana cephesine zarar vermeden büyük kısmını tokmaklarla parçaladılar. Ardından eseri ABD sınırından kaçırarak yasa dışı antika ticaret ağına soktular.
KÖKENİNİ BULMAK İMKANSIZ HALE GELDİ
1968'de heykel, "Yeryüzü Canavarı" başlığı altında New York'taki bir müzede sergilendi. Burada arkeolog David Grove, portalla ilk kez karşılaştı ve hemen onun Olmec tarzını fark ederek Chalcatzingo'daki diğer büyük oymalarla bağlantısını kurdu.
Örneğin, büyük kedinin gözleri Olmec haçı formunu alırken, yaratığın ağzının köşeleri Chalcatzingo'daki diğer anıtlarda da görülen bromeliad çiçekleriyle süslenmişti. Ancak, eserin kaçakçılar tarafından yasadışı piyasada dolaşması nedeniyle kökenini izlemek giderek zorlaştı.
MEKSİKA’YA GERİ VERİLDİ
Bu yüzyılın başlarına kadar, Meksika Ulusal Antropoloji ve Tarih Enstitüsü'nden (INAH) Mario Córdova Tello, Grove tarafından onlarca yıl önce yazılmış portalın bir tanımına rastlayana kadar bu iz takip edilmedi. Córdova Tello, eserin adım adım müzeden müzeye yolculuğunu yeniden izlemeye başlayarak, sonunda eserin Chalcatzingo'dan yasadışı olarak çıkarıldığına dair yeterli kanıt topladı.
Sonunda, 19 Mayıs 2023'te, Öteki Dünya'ya Giriş Meksika'ya iade edildi. İronik bir şekilde, Grove, hayatının çalışması tamamlandıktan sadece bir hafta sonra, kendi yolculuğunu yaparak bir sonraki dünyaya geçti.
