Tuğba Çakıroğlu Demşo / Muhabir
İran Araştırmaları Merkezi’nden (İRAM) Oral Toğa, olayın kaza olduğuna inandığını söyledi. Bunun da İran’ın hava şartları ve havacılık tarihine bakılarak anlaşılabileceğini kaydetti.
Cevat Zarif: Kazanın sorumlusu ABD
İran Uzmanı Adem Yılmaz da kaza ile ilgili komplo olduğuna dair ortaya iddialar atılabileceğini, İran’ın olayları güzel hikayeleştirdiğini söylese de net bilgiler olmamasına rağmen kaza ihtimalinin yüksek olduğunun altını çizdi.
İran Eski Dışişleri Bakanı Cevat Zarif’in “Kazanın sorumlusu ABD. Bize uyguladığı ambargo yüzünden yedek parça vermediler.” sözleri üzerinden olayın teknik kaza olma ihtimalinin çok yüksek olduğuna dikkat çekti.
İran’daki hava şartları ve coğrafi şartlar göz önünde bulundurulduklarında rotanın söz konusu güzergahtan çizilmiş olmasının da düşündürücü olduğunu söyledi.
İsrail’in parmağı var mı?
Olayın ardından birçok iddia ortaya atıldı. Detaylar belli olmadığından bir suikast olabileceği söylendi. Akıllara ilke gelen de sık sık aralarında gerilim yaşayan İsrail oldu. Ancak uzmanlar İsrail fikrini çok doğru bulmuyor.
Oral Toğa, bu duruma “İsrail’in birçok iş birliğini hesaba katmamız lazım. Bu durum İran Devrim Muhafızları Komutanı Kasım Süleymani’yi öldürmek gibi bir durum değil. Çok ciddi tavır almak gerektirir. Bunun sonucunu da hesaba katmalılar.” sözleriyle açıklık getirdi.
“İsrail Azerbaycan’ı riske atmaz”
Yılmaz ise geçmişte önemli isimlere yönelik suikastlarda adı geçen İsrail’in bu kez böyle bir risk alamayacağına işaret etti.
Bunun nedeni olarak da Reisi’nin 4 yıldır kötü giden Azerbaycan ilişkileri sonrası ülkeye ilk kez ziyaret gerçekleştirmesi, kazanın da bu ziyaret dönüşü gerçekleştiğini, İsrail’in dost olduğu Azerbaycan’a karşı böyle bir hamle yapamayacağını gösterdi. “Bunu ne Azerbaycan ne de İsrail ister.” dedi.
“Reisi normal bir cumhurbaşkanı değildi”
Reisi’nin cumhurbaşkanlığını değerlendiren Toğa, “Reisi normal bir cumhurbaşkanı değildi. Müesses nizam tarafından getirildi. Seçilmesi için her şey yapıldı. Rakipleri diskalifiye edildi. Reisi’nin kazanması kolaylaştırıldı.” dedi. Ancak tüm bunlara rağmen Reisi’nin seçim dönemindeki gaflarıyla tepki çektiğini hatırlattı.
Reisi’nin yerine kim geçecek?
Seçim öncesi Reisi’nin İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in varisi olduğunu ancak seçim sonrası bu imajın sarsıldığını söyleyen İRAM uzmanı Oral Toğa, Reisi’nin yerine kimin geleceği konusunu konuşmanın şu an için erken olduğunu kaydetti.
Hamaney’in varisi oğlu Mücteba
Helikopter kazasında ölen İbrahim Reisi’nin görevini geçici olarak yardımcısının yürüteceğini belirten Adem Yılmaz, Reisi’nin yerine kimin geleceğinin bir muamma olduğunu söyledi. Altı ay için ülkede seçime gidileceğini ancak İran’da seçimlere katılım oranlarının yüzde 40’lara düştüğünü söyledi.
Cumhurbaşkanı olmadan evvel Hamaney’in varisi olduğunu hatırlatan Yılmaz, bu durumun seçim dönemindeki gafları ve performansı nedeniyle değiştiğini söyledi. Ayetullah Hamaney’in varisi olarak oğlu Mücteba Hamaney’in gösterildiğini, iki yıl önce Mücteba Hamaney için “Ayetullah” unvanını kullanmasının Mücteba Hameney’in, babasının ardından dini lider olmaya hazırlandığının işareti olarak yorumladı.
“Otorite Reisi değil Hamaney”
İran’daki sistemle ilgili detaylar veren İran uzmanı Adem Yılmaz, İbrahim Reisi’nin pasif bir cumhurbaşkanı olduğunu, İran’da cumhurbaşkanlarının bir memur gibi görevlendirildiklerini, İran yönetim şekline bakıldığında söz sahibi otoritenin Hamaney olduğuna, “Mesela Türkiye cumhurbaşkanının mevkidaşı Reisi değil, Hamaney’dir.” sözleriyle açıklık getirdi.
İbrahim Reisi için bir lider olarak karizması olsa da sessiz, itaatkar ve sadık bir cumhurbaşkanı olarak niteledi.
“Reisi makama liyakatsiz olarak geldi”
Reisi’nin yargı dönemindeki yükselişini de hatırlatan Yılmaz, Reisi’nin bu mevkilere nasıl geldiğinin bir muamma olduğunu, hukuk okumadığını ve tahsili ile ilgili soru işaretleri olduğunu, basamakları liyakatsiz olarak tırmandığını açıkladı.
