Rize yöresel lezzetler geçidine sahne oldu.
Rize'nin yöresel lezzetlerinin en güzel örneklerinin sergilendiği 4. GastroRize Festivali, on binlerce kişinin katılımıyla gerçekleşti. Lahana sarmasından mısır ekmeğine, hamsi koliden turşu kavurmasına ve Laz böreğine kadar birbirinden lezzetli yöresel yemekler, ‘Rize Çay Çarşısı’ndaki festival alanını âdeta bir lezzet şölenine çevirdi. Konser, atölye ve sergilerle de renklenen festival, Rize mutfağının zenginliğini bir kez daha gözler önüne serdi. Katılımcılar, hem damak zevkine hitap eden lezzetleri tatma fırsatı buldu hem de Rize'nin doğal güzelliklerini keşfetme imkânı yakaladı.
11-13 Ekim tarihleri arasında dördüncüsü düzenlenen GastroRize, Rize’nin zengin yemek mirasını, hem yerel hem de uluslararası arenada gururla sergiledi. Bu etkinlikler, Rize mutfağının yıllar içinde harmanladığı lezzetleri keşfetmek isteyenler için de eşsiz bir fırsat veriyor.
Festival alanında, Rize’nin tüm ilçeleri de yerel lezzetlerini tanıtmak için stantlar kurdu. Kalkandere ve Ardeşen’den Çamlıhemşin’e, Çayeli’nden Fındıklı’ya kadar her ilçenin kendine has yemekleri katılımcılarla buluştu. Lahana haşlamasından hamsi tavaya, pekmezli ekmekten Laz böreğine kadar sayısız tat, bu mutfak şöleninde yerini aldı. Sürdürülebilir tarım ve gastronominin geleceği üzerine yapılan paneller, Rize’nin mutfak zenginliklerini küresel pazarlara taşımak için yeni stratejiler geliştirmeyi hedefliyor.
Organizasyona teşekkür
Rize Valiliği ve Rize Belediyesi başta olmak üzere Nalia Restaurant’ın sahibi hakiki Rizeli Süleyman Tarakçı ve Örganizatör Ebru Koralı ve ekibine çok teşekkür ederim. İlk defa, yerel lezzetlerin hak ettiği ağırlıkta sergilendiği bir festivale şahit oldum. Hep anlatırdı Süleyman Bey, ‘Ben Rize’de yöreselin hâkim olduğu bir etkinlik düzenleyeceğim.’ diye, gerçekten de dediğini yaptı. Ebru Hanım’ı da daha önce düzenlediği etkinliklerden tanıyan ben, Rize’de bambaşka bir güzelliğe imza atmış olarak gördüm. Lezzetlerin tanıtıldığı etkinlikler ise bölgenin gastronomi hazinesini gözler önüne serdi. Yerel mutfak stantları ve zengin atölye programlarıyla bu etkinlik, Rize’nin mutfak mirasını kutlayan bir şölen oldu denebilir. Organizasyon komitesi üyeleri, gastronomi tutkunlarına unutulmayacak bir lezzet deneyimi yaşattılar.
Rize mutfağı
Türkiye'nin Karadeniz kıyılarında yer alan bu doğa harikası şehir, mutfak kültürüyle de herkesin gözlerini kamaştırıyor. Rize, Karadeniz mutfağının en önemli temsilcilerinden biri olarak coğrafya ve iklimin getirdiği zenginliklerle donatılmış bir mutfak kültürüne sahip. Rize gastronomisini incelerken hem yerel ürünlerin kullanımı hem de geleneksel pişirme tekniklerinin bölge mutfağının derin köklerini nasıl beslediğine şahit oldum.
Rize mutfak kültürünün ana hatları
Karadeniz mutfağı genel olarak tarım, balıkçılık ve bölgeye özgü bitkisel ürünlere dayalı. İklimi ve coğrafyası gereği, özellikle mısır, karalahana, hamsi ve çay gibi ürünleri Türkiye genelinde çok değerli görülüyor. Bölgenin yoğun yağışlı iklimi, bol sebze çeşitliliği ve denizle iç içe oluşu, Karadeniz mutfağının temel yapı taşlarını oluşturmuş. Rize, bu zengin Karadeniz mutfağının kendine özgü dokunuşlarla farklılaştığı bir bölge. Rize'de en bilinen yemeklerden biri, Türkiye genelinde de büyük ilgi gören ‘Rize kavurması’dır. Benzer şekilde, karalahana sarması ve ısırgan otu çorbası gibi sebze bazlı yemekler, Rize mutfağının doğayla kurduğu sıkı bağın bir göstergesi.
Deniz ürünlerinin önemi
Rize'de deniz ürünleri özellikle “hamsi”, mutfağın temel taşlarından biri olarak bilinir. Hamsi, Karadeniz'in tüm kıyı şehirlerinde olduğu gibi, Rize'de de çeşitli şekillerde pişiriliyor. “Hamsi tava, hamsili pilav, hamsi buğulama” gibi yemekler, Rize'nin sofralarında sıkça yer alır. Hamsi, Rize’nin denizle olan bağını somutlaştıran bir lezzet.
Mısır ve mısır ürünleri
Mısır unu ve mısır ekmeği, Rize mutfağının vazgeçilmez bileşenlerindendir. Bölgenin dağlık yapısı ve tarım arazilerinin sınırlı oluşu, mısırın daha çok tercih edilmesine neden olmuş. “Muhlama”, Rize'nin en meşhur yemeklerinden biri. Mısır unu ile yapılan bu lezzet, peynir ve tereyağının eşsiz uyumunu ortaya koyar. Rize’nin yüksek yaylalarında üretilen tereyağı, muhlamanın lezzetinde belirleyici bir faktör.
Tatlılar ve yöresel lezzetler
Rize'nin tatlıları arasında “pepeçura” ve “Laz böreği” ön plana çıkar. Pepeçura, üzüm suyu ve nişasta ile yapılan, hafif ekşi ama tatlı bir tat bırakan bir tür pelte tatlı. Laz böreği ise hem tuzlu hem de tatlı lezzetlerin bir arada olduğu, börek hamuruna benzeyen yapısıyla Rize’nin en özgün tatlılarından biri.
Çayın gastronomideki yeri
Elbette, Rize denildiğinde akla ilk gelen ürünlerden biri “çay” olmalı. Rize, Türkiye'nin çay üretim merkezi olması sebebiyle çayın hem içecek hem de mutfak ürünü olarak kullanıldığı bir bölge. Rize çayı, sadece içecek olarak değil, yerel halkın çayı işleyerek geliştirdiği çeşitli tariflerle de mutfakta kendine yer buluyor. Rize’de çay ve çay turizmi de giderek artan bir öneme, gastronomi ve turizm ilişkisi içerisinde de merkezi bir role sahip.
Rize'nin Karadeniz mutfak kültüründeki önemi
Rize mutfağına, Karadeniz’in doğal zenginliklerini en iyi şekilde yansıtan bir bölge mutfağı denebilir. Denizden, yaylalardan ve bahçelerden gelen taze malzemelerle hazırlanan yemekler, Rize'nin doğal dokusunu ve geleneklerini yaşatıyor. Özellikle “GastronomiRize” gibi etkinlikler, bu kültürün tanıtılması ve korunması açısından büyük bir öneme haiz. Hem geleneksel tatların hem de sürdürülebilir gastronomi stratejilerinin öne çıkarıldığı bu mutfak, Karadeniz’in renkli ve zengin yemek kültürünün temsilcisi olarak parlamaya devam ediyor.
‘GastronomiRize Festivali’ndeki etkinliklerin özeti
“Birinci gün – 11 Ekim Cuma” Festival, 15 Temmuz Demokrasi ve Cumhuriyet Meydanı’ndan kortejle başladı. Ardından, kavurma kazanının ateşi büyük bir kalabalık eşliğinde yakıldı. Mis kokularının yayıldığı açılış töreninde pepeçura ve kavurma gibi geleneksel tatlar, katılımcılara ikram edildi ve akşam saatlerinde Grup Denize Sıfır, Yasemin Yıldız ve Ekin Uzunlar’ın konserleriyle coşku doruğa ulaştı.
“İkinci gün – 12 Ekim Cumartesi” Cumartesi sabahı, Rize’nin kadim mutfak mirası üzerine bir oturumla başladı. Şef Pınar İshakoğlu’nun moderatörlüğünde Nevin Halıcı ve Dr. Burcu Ayşenur Saklı’nın katılımıyla Rize mutfağının tarihi ve geleceği konuşuldu. Gün boyunca ünlü şefler tarafından düzenlenen atölyelerde sarma, kuru fasulye, ısırgan çorbası ve daha birçok geleneksel lezzetin incelikleri katılımcılara öğretildi.
“Üçüncü gün – 13 Ekim Pazar” Pazar günü, Türk çayının geçmişi ve geleceği üzerine yapılan oturumlarda çay uzmanları, Rize çayının hikâyesini anlattı. Çay turizminin yükselen yıldızı olarak görülen Rize’nin potansiyeli ise yeni nesil çay üreticileri tarafından değerlendirildi. Prof. Dr. Taylan Kümeli’nin ‘Kuzeyin Sağlıklı Mutfağı’ başlıklı konuşması, bölgenin beslenme kültürü üzerine derinlemesine bir bakış sundu.
Rize’nin coğrafi işaret tescilli ürünleri
1. Anzer balı
2. Ayder balı
3. Cimil çorabı
4. Derepazarı pidesi
5. Hemşin çorabı
6. Rize baston ekmek
7. Rize bezi (feretiko)
8. Rize enişte lokumu
9. Rize etli karalahana sarması
10. Rize kavurması
11. Rize muhlaması
12. Rize pepeçurası
13. Rize simidi
14. Rize çayı
15. Çayeli koloti peyniri
16. Çayeli kuru fasulye yemeği
17. İyidere pileki taşı
Başvuru hâlinde olanlar
1. Derepazarı mandalinası
2. Hemşin tulumu
3. Rize kokulu üzümü
4. Rize kokulu üzüm pekmezi
5. Senoz balı