İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın yaptığı açıklamada, Türkiye’deki Suriyeli sığınmacı sayısının, yapılan adres tahkikatı sonucunda 2 milyon 935 bin 742’ye düştüğü ifade edildi.
Ümit Özdağ, ülkemizdeki Suriyelilerin sayısının beş milyonu kayıtlı ve iki milyonu kayıtsız olmak üzere, toplamında yedi milyon olduğunu iddia ederken nasıl oluyor da Suriyeli sığınmacıların sayısı azalıyor?
Çok basit; adresini güncellemeyen, son bir yıl içerisinde kamu hizmeti almayan ve Avrupa’ya gittiği değerlendirilen 150 bin 327 kişinin kayıtları sistemden düşüldü. Buna ek olarak 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren 114 bin 83 Suriyeli sığınmacı ülkesine geri döndü.
Ancak birçok vatandaş, Suriyeli sığınmacılarla ilgili yetersiz ve yanlış bilgilere sahip olduğundan resmî verilere inanmıyor. Ya ‘Suriyelilere vatandaşlık verildi, o yüzden azaldı.’ ya ‘TÜİK’in enflasyon rakamları gibi yalan söylüyorlar.’ veya ‘Milyonlarca kayıtsız Suriyeliler var.’ diyor. Bazen de üçünü birlikte söylüyorlar.
Birçok insanın neden böyle düşündüğünü anlıyorum ama bu üç algı da doğru değil. Suriyeli sığınmacıların hayat gerçekliğini biraz merak edip onlarla konuşanlar, bu üç söylemin ne denli hatalı olduğunu kolayca görebilir.
Suriyeli sığınmacıların Türkiye’deki en büyük hayali, Türk vatandaşlığı elde etmek. Türk vatandaşlığını elde edenler de Suriyeliler arasında çok şanslı ve ayrıcalıklı olarak görülürler. Alamayanlar, başvurularının ilerlemediğinden yakınırlar.
Nitekim eskiden çok zor şartlarda 240 bin Suriyeliye vatandaşlık verildi. Ali Yerlikaya’nın bakanlığıyla beraber vatandaşlık süreci tamamen durdu. Artık Suriyelilere vatandaşlık verilmiyor.
İkinci algıya gelecek olursak bu bağlamda çok basit bir mesele var; hükûmet istese de Suriyeli sığınmacıların rakamları hakkında yalan söyleyemez. Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği’nin Türkiye’ye sağladığı yardımlar bağlamında bu verileri, az göstermek mümkün ve mantıklı da değil. Aksine, rakam ne kadar büyük gösterilirse o kadar finansal yardım gelir.
İlaveten Türkiye’nin iç işleyişi açısından da mümkün değildir. Okullaşmadan tutun da sağlık hizmetlerine kadar, kayıtlı Suriyeli sığınmacıların rakamı hakkında yalan söylemek mümkün değil. Nitekim bir e-Devlet kaydı olmadan işlem yapılamaz.
Geçtiğimiz dönemde e-Devlet’ten Suriyeli sığınmacıların bilgileri çalındı ve internet ortamında ifşa edildi. Böylelikle devletin, Suriyeli sığınmacıların rakamı hakkında yalan söylemediği de görüldü.
Geriye sadece kayıtsız Suriyeliler meselesi kalıyor.
Kayıtlı olmayan Suriyeliler hakkında uçuk rakam veren herkes yalan söylüyor. O rakama nasıl vardıklarını sorduğunuzda ise uydurdukları hemen ortaya çıkar.
Kayıtsız Suriyeliler, özellikle 2012-2016 döneminde büyük bir sorundu. Ancak devletin Suriyeli kanaat önderleriyle yürüttüğü başarılı iletişim sonucunda 2,5 milyon Suriyeli sığınmacı sayısı 3,7 milyona çıktı. Kayıtsızlar kaydolmuştu çünkü kayıtlı olmayanların Suriye’ye deport edileceği net bir şekilde aktarılmıştı. Avrupa’ya gidenler, daha sonra kayıttan düşüldü.
Kayıt yenileme sürecinden sonra emniyet birimlerinin GBT sorgulamaları ve yoğun çalışmalarıyla kaydolmayanlar Suriye’ye deport edilmeye başlandı. Sonuç olarak Türkiye’de bulunan kayıtsız Suriyeli sayısı, aslında çok düşük.