Tolstoy’un ve Rusların Müslüman Olma Çabası

Bu ifadeler ve mevcut kitap Tolstoy’un Müslüman olduğunun bir göstergesidir. Bu konuda Çarlık rejiminin baskıları ve sonrasındaki Sovyet rejiminin dinsizlik politikası, Müslümanlıkla ilgili gerçekleri örtmüştür. Bu nedenle kesin bir cevap vermek zordur. Lakin özellikle ömrünün son döneminde yaşadığı olaylar Müslüman olduğu kanaatini güçlendirmektedir.
Çarlık Rusya’sında İslam hadislerini yazıp basmak başlı başına büyük bir olaydır. Aynı zamanda çok da tehlikelidir. Buna rağmen bir annenin çocuklarının İslam’ı seçmesi konusunda kendisinden yardım istemesine karşılık şu cevabı vermekten çekinmemiştir: 

“Yelena Yefimonova’ya
Sizin oğullarınızın Tatar [Türk] halkının bilgilenmesine yardım etme arzusunu takdir etmemek mümkün değildir. Böyle olduğu halde Muhammed’in (asm) dinini kabul etmenin ne derece gerekli olduğu da aşikârdır. Size demem gerekir ki: hükümete bilgi vermeden hareket etmelisiniz. Çünkü insanın hangi dine mensup olması hakkında hükümete itiraf etmesi gerekli değildir. Kendi toplumuna ise bunu söylemesi gereklidir doğaldır. Buna evlatlarınız kendi karar vermelidir.
Müslümanlığın Hristiyanlık karşısındaki üstünlüğüne ve özellikle sizin evlatlarınızın hizmet ettikleri maksadın alicenaplığına gelince, bu konuya bütün kalbimle katılıyorum. Hristiyan ideali ve öğretisini, onun hakiki manasında her şeyden üstün tutan bir insan için bunu söylemek ne kadar garip olsa da demeliyim ki, Müslümanlığın Kilise Hristiyanlığından kıyas kabul etmez derecede üstün durması bende şüphe doğurmuyor. Eğer ki bir tercih hakkı tanınsa her bir akıllı adam İslam dinini şüphesiz üstün tutar. Çünkü üç tanrılı anlaşılmaz bir ilahiyat, günah çıkarma merasimleri, İsa’nın annesine yalvarış, resim ve mukaddeslere hesapsız bir şekilde ibadet bunu gerektiriyor. Başka türlü olamaz…
Eğer benim düşüncelerim hiç olmasa bir şeye yarasa, siz ve oğullarınız kendi faaliyetleri hakkındaki kararlarını bana bildirseler çok memnun olurum. Lev Tolstoy”
Bu mektubun aslı 1978 yılında Moskova’da açılan Lev Tolstoy müzesinde olup halen sergilenmektedir. Üslup ve metin Tolstoy’un Müslüman olması hakkında  ihtiyatlı olmayı gerektiriyor. Bununla birlikte mektup etkisini göstermiş Tiflis’teki Zagavgaziya Ruhani İdaresi, General İbrahim Ağa Vekilov’un evlatlarını Müslümanlığa kabul etmiş ve resmi bir senet vermiştir. Boris, Faris olmuş, Qleb ise Galip ismiyle değiştirilmiştir.