Topuklu ayakkabılar aslında çok pratik bir amaca hizmet ediyordu. Başlangıçta kadınlar için tasarlanmamışlardı. Topuklu ayakkabıların tarihindeki gerçek moda ikonları erkeklerdi; kadınlar ise bu trende sonradan katılmıştı. Bu yazıda, topuklu ve sivri burun ayakkabıların kökenlerinden günümüzdeki kullanım nedenlerine kadar her şeyi derinlemesine inceleyeceğiz. Topuklu ayakkabılar neden üretildi, ilk kim giydi ve nasıl kadın modasının bir parçası haline geldi? İşte tüm bu soruların cevapları...
Topuklu ayakkabıların tarihindeki gerçek moda ikonları erkeklerdi; kadınlar ise bu trende sonradan katılmıştı.
ERKEK TOPUKLU AYAKKABILARI
Antik Mısır M.Ö. 3500 civarında Antik Mısır'da ilk topuklu ayakkabılar kasaplar tarafından giyiliyordu! Evet, kasaplar. Yükseltilmiş ayakkabılar giyen Mısırlı kasaplar, kesilmiş hayvanların ve kanlı zeminlerin üzerinde yürüyebiliyor, ayaklarını kirletmiyorlardı. Ayrıca, antik Mısır duvar resimlerinde törensel amaçlarla topuklu ayakkabı giyen figürler de gösterilmektedir.
Yunanistan Antik Yunanistan'da yüksek topuklu ayakkabılar aktörler tarafından giyiliyordu ve bu ayakkabılar "kothorni" olarak biliniyordu. Bu ayakkabılar, sosyal sınıfları belirtmek amacıyla kullanılan bir çeşit sembol idi. Topuk ne kadar yüksekse, karakterin sosyal sınıfı da o kadar yüksek olurdu.
Pers İmparatorluğu Topuklu ayakkabıların dünyaya yayılmasının en ikna edici teorilerinden biri, Kanada'daki Bata Ayakkabı Müzesi küratörü ve ayakkabı uzmanı Elizabeth Semmelhack tarafından ortaya atılmıştır. Ona göre, ilk trendin gerçek kaynağı Pers binici ayakkabılarıydı. Ortaçağ Pers İmparatorluğu'ndaki asilzadeler, binicilik yaparken topuklu ayakkabılar giyiyordu. 10. yüzyılda Pers askerleri, ayaklarını üzengilere güvenli bir şekilde yerleştirmek ve savaş sırasında daha iyi denge sağlamak için topuklu ayakkabılar kullanıyordu.
1500'lerde Pers asilzadeleri, genellikle gösterişli malzemeler ve parlak renklerde yüksek topuklu ayakkabılar giyiyordu. Semmelhack'e göre, 1500'lerde Avrupa mahkemelerini dolaşan Pers Şahı Abbas'ın renkli ve yüksek topuklu ayakkabılar giymesi, Avrupa kraliyetinin dikkatini çekti ve moda haline geldi. Bu ayakkabılar sadece güzel görünmekle kalmıyor, aynı zamanda giyen kişinin daha uzun ve daha güçlü görünmesini sağlıyordu.
KADIN TOPUKLU AYAKKABILARI
Venedik 1400'lerde Venedik'te kadınlar, 24 inç kadar yüksek, hafif eğimli platform topuklu ayakkabılar (chopine) giyiyordu. Bu ayakkabılar, kadınların sokaklarda yürürken çamurdan korunmaları için tasarlanmıştı. Ancak bu ayakkabılar Fransa'da yasaklandı, çünkü genellikle dikkat çekmek isteyen fahişeler tarafından giyiliyordu.
Japonya Bu işlevsel ayakkabılar sadece Avrupa'ya özgü değildir. Japonya'da yüzyıllardır farklı isimlerle, ama aynı temel fikirle kullanılmıştır: pahalı kimonoların kirli zemine değmesini önlemek. Çırak geyşalar (maiko) tarafından giyilen "okobo" adı verilen ayakkabılar, yere basmayan katı ahşap bloklardan yapılmıştır. Japon modasında "yükseltilmiş" ayak konsepti uzun süredir var olmuştur.
Rönesans İtalya İtalya'da kadınlar için düşük tabanlı ve yüksek topuklu ayakkabı fikri, büyük olasılıkla bir kraliyet düğününde ortaya çıktı. 1533'te Catherine de Medici, Orleans Dükü ile evlendiğinde, 14 yaşındaki gelin, daha yetişkin görünmek için yüksek topuklu ayakkabılar giymiştir.
Fransa'da Barok Dönemi Fransa Kralı XIV. Louis, yüksek topuklu ayakkabıları gerçek bir moda tutkunu olarak benimsedi. 5'4" boyunda olan Louis, topuklu ayakkabıları hevesle benimsemiş ve mahkeme ayakkabılarında dört inç yüksekliğe kadar topuklar kullanmıştır. Ayrıca, kırmızı boyalı topukları ile tanınmış ve tüm erkek mahkeme üyelerinin topuklarını aynı renge boyamalarını emretmiştir.
Fransız Devrimi'nden sonra, topuklu ayakkabıların popülaritesi ciddi bir düşüş yaşadı. İnsanlar aristokratlara benzemekten kaçındılar.
Massachusetts ve Puritanlar Yeni Dünya'da da topuklu ayakkabılar sevilmemiştir. Massachusetts Puritanları, topuklu ayakkabıları baştan çıkarıcı ve büyücülük aracı olarak görerek yasaklamıştır. Ancak topuklu ayakkabı, zamanla yeniden popüler hale gelmiştir.
Victoria Dönemi Victoria dönemi, topuklu ayakkabıların yeniden keşfedildiği dönemdir. Bu dönemde birkaç inç topuk yeterli sayılmıştır. Eğri bir ayak kemeri, kadınsılığın ve inceliğin göstergesi olarak kabul edilmiştir. İlk erotik fotoğrafların çekildiği dönem de bu dönemdir ve topuklu ayakkabılar bu fotoğraflarda önemli bir rol oynamıştır. Topuklu ayakkabılar zamanla kadınsı ve erotik bir anlam kazanmıştır.
Amerikan Kovboyları ve Topuklu Ayakkabıları
Kovboy çizmelerindeki topuklar, Pers binici çizmelerindeki gibi, ayakların üzengilere güvenli bir şekilde oturmasını sağlamak için kullanılmıştır. Kovboy çizmelerinde farklı topuk tipleri vardır. Düşük topuklar: genellikle 1 ½ inç yüksekliğindedir ve çiftlik işleri, yürüyüş ve binicilik için idealdir. Standart topuklar: genellikle 1 inç veya daha düşük ve düz tabanlıdır ve yürüyüş ve çiftlik işleri için uygundur. Yüksek topuklar: genellikle 2 inç veya daha yüksek ve geniş, düz tabanlıdır ve binicilik için idealdir.
20. Yüzyıldan Günümüze Topuklu Ayakkabılar
20. yüzyılda, dar yüksek topuklar kadınsılığı temsil ederken, kalın yüksek topuklar erkekler için hala kabul edilebilirdi. 1950'lere kadar, ayakkabı topukları genellikle ahşaptan yapılmaktaydı. Daha sonraki yıllarda deri, süet ve plastik gibi çeşitli malzemeler kullanılmaya başlandı.
Stiletto, en dar topuk, İtalyan Rönesansının ince hançerinden esinlenerek adlandırılmıştır. Bu tasarım ayakkabı, Salvatore Ferragamo, Charles Jourdan veya Roger Vivier'e atfedilmektedir. Stiletto topuk, 1930'larda ortaya çıkmıştır. Uzun, genellikle çelik sivri topuğun mucidi tartışmalı olsa da, bugün pek çok kişi 1950'lerde Christian Dior için çalışan Roger Vivier'in ün kazanmasında rol oynadığını düşünmektedir.
İtalyan ayakkabı tasarımcısı Salvatore Ferragamo, Marilyn Monroe'nun yüksek topuklu ayakkabısında görülen çelik kemeri icat ederek stiletto topuklar için zemin hazırlamıştır. Bazı tarihçiler ise stiletto topuğu ilk olarak Pierre Cardin etiketi altında ayakkabılar tasarlayan Charles Jourdan'a atfetmektedir.
İster Salvatore Ferragamo, ister Charles Jourdan, ister Roger Vivier olsun, hepsi tarih kitaplarında yerini almıştır. Christian Louboutin'in kırmızı tabanlı ayakkabıları, Manolo Blahnik veya favori markanız, yüksek topuk modası bugün de popülerliğini sürdürmektedir ve bu yıl 34 milyar dolarlık bir iş hacmi yaratmıştır.
