ÖZEL HABER - MERVE ÇOBAN /
Türkiye, yurdun dört bir yanında meydana gelen yangınlarla yoğun mücadele hâlinde. Yaz aylarındaki aşırı sıcakların vatandaşın dikkatsizliği birleşmesi sonucunda başlayan yangınlar can kayıplarına da sebep oldu. Ormanları küle çeviren yangınları, uzman isimlerle konuşarak fark edilmeyen sebepleri ile birlikte derinlemesine inceledik.
“NEREDEYSE YARISININ NEDENİ BİLİNMİYOR”
Aslında’ya konuşan Türkiye Ormancılar Derneği Marmara Şube Başkanı, Yüksek Orman Mühendisi Sezai Kaya, “Orman Genel Müdürlüğü verilerine göre 2012 ile 2021 yılları arasındaki 10 yıllık dönemde gerçekleşen orman yangınlarının %5,3’ü kasıt, %34,5’i ihmal ve kaza, %11,9’u doğal nedenlerle yanmıştır. Yangınların %48,3’ünün nedeni ise bilinmemektedir. Nedeni bilinmeyen yangınlarla zarar gören orman ekosistemi miktarı son 10 yılda 84 bin hektarı bulmuştur. Yani orman yangınlarının neredeyse yarısının nedeni bilinmemekte ve yanan alanların beşte ikisinin neden yandığı tespit edilememektedir. Nedeni bilinmeyen bir soruna karşı mücadele etmek de oldukça zor olduğu için, bu belirsizlik içinde orman yangınlarıyla mücadelede başarılı olma şansı da azalmaktadır.” dedi.
%90’I İNSAN KAYNAKLI
Yangınların %90’ının insan kaynaklı olduğuna ve bunlar arasında en yüksek payı yüzde 7,53 ile anız yakmanın olduğuna dikkat çeken Kaya, bu veriyi yüzde 4,78 ile sigara, yüzde 2,51 ile piknik takip ettiği belirtti. Kaya, “Kasıtlı çıkarılan yangınlarda ise en yüksek pay, %2,62 ile kundaklamaya aitken, terörün payı %0,18, açmanın payı ise %0,09’dur. Kaza sonucu çıkan yangınlarda ilk sırada %3,38 ile enerji gelmektedir. Çıkan yangının zarar verdiği orman alanı açısından bakıldığında ise ortaya çıkan durum şu şekildedir: ihmale dayalı yangınlar içindeki en yüksek pay %2,62 ile anız yakmadır. Onu %1,06 ile sigara izlemektedir. Kasıtlı çıkarılan yangınlarda %1,46 ile kundaklama başı çekmekteyken terörün payı %0,12’de, açmanın payı ise 0,01’de kalmaktadır.” ifadelerini kullandı.
“EROZYON RİSKİ ARTIYOR”
Yangınların doğal yaşama verdiği zararı aktaran Kaya, “Orman yangınlarının yaban hayvanları üzerinde doğrudan kısa vadede olan etkileri ölümler ve yaralanmalar şeklinde olurken, uzun vadede olan etkilerinin başında, yaşam alanlarının yok olması gelmektedir. Orman yangını sonrasında koruyucu toprak örtüsünün yok olmasının ve toprağın yüksek sıcaklığa maruz kalmasının sonucunda erozyon riski büyük ölçüde artmaktadır. Orman yangınlarıyla birlikte ortaya çıkan en önemli sorunlardan biri de bu alanların nasıl yenileneceği hususudur. Yangın sonrası yenileme; ekolojik, biyolojik, sosyo-ekonomik ve kültürel çok boyutlu bir süreç olup, tüm bileşenlerin alan bazında dikkate alındığı planlama yapmayı gerektiren bir süreçtir.” diye konuştu.
“HABİTATLARIN NORMALE DÖNMESİ YILLAR SÜRÜYOR”
Kaya, “Yanan alanlardaki habitatlarının normale dönmesi aylar ve hatta yıllar sürebilmektedir. Bu durumda birçok yaban hayvanı türü göç etmek zorunda kalacak, bu da tür içi ve türler arası rekabeti artıracaktır. Yanan alanlara yangın sonrası yabancı ya da istilacı türlerin gelmesi ile ortaya çıkan alan ve besin rekabeti birçok doğal türü olumsuz etkilemektedir. Bazı durumlarda, yangın sebebi ile bir üreme mevsiminin kaçırılmasından sonra tekrar o alana güvenle gelmek yıllar alabilir. Yaşam alanlarındaki bitki kayıpları, yangından kurtulan hayvanlar beslenme, yuvalanma, korunma ve barınma imkânlarını da azaltmaktadır. Bu sebepten optimal yaşam istekleri yok olan birçok yaban hayvanı yangın sonrasında da yangının etkilerine maruz kalmaktadır.” ifadelerini kullandı.
AĞAÇ DİREKLER TEHLİKE SAÇIYOR
Elektrik kaynaklı yangınlar hakkında gazetemize konuşan Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Elektrik Mühendisi Reha Şen, “Bakımsız kalan elektrik tesisatındaki eskiyen kablolar, gevşek kablo ve sigorta bağlantıları zamanla ısınacak ve kısa devre sonucu yanmaya neden olacaktır.” dedi. İzolatörlerin hasar almasının ve yalıtım hatlarında yaşana problemlerin yangına sebep olabileceğine dikkat çeken Reha Şen, Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu bölgelerinde hala ağaç direklerin kullanıldığını ve bunların büyük tehlike arz ettiğini, ilgili yönetmelikte ise zorunlu halde ağaç direk kullanılmaması gerektiğinin yazdığını hatırlattı.
DAĞITIM ŞRİKETLERİ BAKIMA ÖNEM VERMELİ
Açık alanlardaki elektrik hatları ve elektrik direkleri de kamu sağlığı için büyük tehlike oluşturduğunu belirten Reha Şen elektrik kaynaklı yangınların sebeplerini, “kullanılan malzemelerin ömrünü tamamlaması, izolasyon kayıpları, direkte ayrıcı sigortaların devre dışı edilip tel ile kısa devre edilmesi gibi elektrik dağıtım şirketlerinin bakımlara önem vermemesi, yüksek gerilim işletme sorumluluğunun uygulanmaması” şeklinde sıraladı.