Berfin Bitirim-Özel Haber
08 Haziran 2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ ile 5 TL değerindeki yeni madeni paralar tedavüle girdi. 1264 sayılı Madeni Ufaklık ve Hatıra Para Bastırılması Hakkında Kanun kapsamında Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından basılan bu paralar, ekonomik hayatta yeni bir dönemin adım sesleri duyuluyor.
Söz konusu kararın ardından 500 TL’lik ve 1000 TL’lik banknotların da piyasaya sunulup sunulmayacağı merak konusu oldu. 5 TL’lik madeni paranın ekonomik olarak ne anlama geldiğini ve ilerleyen günlerde 500 TL’lik ve 1000 TL’lik banknotların tedavüle girip girmeyeceğini Gümüşhane Üniversitesi iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde görev yapan Doç. Dr. Mustafa Zuhal Aslında.com’a değerlendirdi.
YENİ MADENİ PARANIN ÖZELLİKLERİ
Yeni 5 TL madeni paranın çapı 28,15 mm, kalınlığı 1,70 mm ve ağırlığı 8,25 gr olarak tasarlandı. Dış halkasında sekiz köşeli Selçuklu yıldızı motifi ve bu motifin dış kontörünün tekrarı bulunuyor. Halka ve göbeğin birleşim yerinde ay yıldız ve ortada Türkiye Yüzyılı logosu, bunun solunda “5” rakamı, altta “TÜRK LİRASI” yazısı ve basım yılı yer alıyor. Paranın arka yüzünde Atatürk rölyefi ve çevresinde “TÜRKİYE CUMHURİYETİ” yazısı bulunuyor.
5 TL’LİK MADENİ PARANIN EKONOMİK ANLAMI NEDİR?
5 TL madeni paraların tedavüle girmesi, ekonomideki enflasyonist gelişmelerin bir sonucu olarak değerlendiriliyor. Doç. Dr. Mustafa Zuhal, enflasyonun paraların alım gücünü azaltması nedeniyle daha yüksek değerli banknotların kullanım oranının arttığına değindi. İlk basımı 100. Yıl anısına 29 Ekim 2023 tarihinde 100 milyon adet olarak gerçekleştirilen 5 TL madeni paralar, bu değişim sürecinin bir parçası olarak piyasaya sunuluyor.
Doç. Dr. Mustafa Zuhal, ülkemizde son zamanlarda en az kullanılan paranın 5 TL’lik banknot olduğunu ifade etti. Zuhal, “Türkiye’de 5 TL, 10 TL, 20 TL, 50 TL, 100 TL ve 200 TL’lik kâğıt paralar bulunmaktadır. Mayıs 2024 itibariyle tedavülde yer alan paraların adet olarak yaklaşık yüzde 44’ü 200 TL, yüzde 21’i 100 TL, yüzde 8’i 50 TL’lik, yüzde 4’ü 20 TL’lik, yüzde 10’u 10 TL’lik ve yüzde 9,82’si 5 TL’lik kâğıt paralardan oluşmaktadır. Ancak kullanım miktarları açısından yaklaşık yüzde 75,78’i 200 TL’lik ve yüzde 18’i 100 TL’lik banknotlardan oluşmaktadır. 200 ve 100 ‘TL’lik paraların kullanım değeri yüzde 93’ü aşmaktadır. 5 TL’lik kağıt paraların kullanım değeri ise yaklaşık yüzde 0,4 civarındadır” ifadelerini kullandı.
500 VE 1000 TL’LİK BANKNOTLARIN ÖNÜ AÇILDI
Ekonomik çevrelerde, 5 ve 10 TL madeni paraların ardından 500 TL ve 1000 TL banknotların tedavüle girip girmeyeceği ile ilgili tartışmalar bir süredir devam ediyor. Bu iddialar ekonominin direksiyonundaki isimler tarafından hızla yalanlanıyor olsa da 5 TL’lik madeni paraların basılması 500 TL ve 1000 TL banknotların yeniden gündeme gelmesine neden oldu.
Doç. Dr. Mustafa Zuhal, ekonomide yer alan genel geçer kurallar gereği madeni paralar ve banknotlar arasındaki geçişin sağlanması gerektiğini ifade ederek, bu durumla birlikte 5 TL kâğıt paraların yerini madeni paraların almasının yeni kâğıt paraların tedavüle girmesinin önünü açtığına değindi.
Enflasyonun bugünkü halini göz önüne aldığımızda 1000 TL’lik banknotlara gerek kalmayabileceğini öngören Zuhal, “Ekonomi teorisine göre, en üst limitli kâğıt paranın kullanım oranı yüzde 50’yi geçtiğinde daha yüksek değerde yeni kâğıt paraların tedavüle girmesi gerekiyor. Bu nedenle, 500 TL’lik banknotların tedavüle girmesi olası görünürken, fiyat istikrarının sağlanması durumunda 1000 TL’lik banknotların basılması gerekmeyebilir. Ekonomi çevrelerinin beklentisi, enflasyon kontrol altına alındığında 500 TL’nin en yüksek değerli banknot olarak kalacağı yönünde” diye konuştu.
BANKNOT KARARI ENFLASYONA BAĞLI
Kağıt 5 TL’lik banknotların kullanımın azalmış olmasının madeni paraya dönüştürülmesini mantıklı hale getirdiğini ifade eden Doç. Dr. Mustafa Zuhal, beklentilerin karşılanması ve günlük işlemlerin kolaylaştırılması için 500 TL’lik banknotların ileriki tarihlerde tedavüle girmesini bekleyebileceğimize değiniyor.
Öte yandan şu an kullandığımızdan daha yüksek değerlerdeki banknotların tedavüle sokulmasının enflasyonla bağlantılı olduğunu görüyoruz. Zuhal, “Ekonomideki olumsuzlukların bertaraf edilmesi ve fiyat istikrarının sağlanması, 1000 TL’lik banknotların gerekliliğini ortadan kaldırabilir. Makroekonomik istikrar sağlandığında, en yüksek paranın 500 TL olarak kalması muhtemeldir.Ekonomik istikrarın sağlanması ve enflasyonun kontrol altına alınması, daha yüksek değerli banknotların tedavüle girme gerekliliğini belirleyecektir” dedi.