Mikroplastikler, çevremizde büyük bir tahribata yol açıyor. Okyanuslarda, yiyeceklerimizde ve hatta vücudumuzun en hassas bölgelerinde bulunuyorlar. Akciğerlerimizden, plasentalarımıza kadar vücudumuzun birçok yerinde mikroplastik çıkmaya başladı. Bu listeye şimdi de beyinlerimiz eklendi. Henüz hakem değerlendirmesinden geçmemiş olan yeni bir araştırma, mikroplastiklerin insan beynine ulaşma seviyesini ve bunun sağlık üzerindeki olası etkilerini gözler önüne seriyor.
51 BEYİN ÖRNEĞİ İNCELENDİ
Araştırma, 2016 ve 2024 yıllarında yaşamını yitiren bireylerden alınan 51 beyin örneğini inceledi. Bu örnekler, otopsiler sırasında rutin olarak toplandı. Katılımcıların yaş ortalamaları 2016 yılı için 50, 2024 yılı için ise 52,3 olarak belirlendi. Kadın ve erkek örneklerinin neredeyse eşit oranda olduğu belirtiliyor.
Daha önceki araştırmalar, mikroplastiklerin sindirim sisteminden vücuda girdikten kısa bir süre sonra diğer dokulara yayılabildiğini ve kan-beyin bariyerini sadece iki saat içinde aşabildiğini göstermişti. Plastik ürünlerin hayatımıza daha fazla girmesiyle birlikte, insanlar bu küçük parçacıklara sürekli maruz kalıyor. Mikroplastikler, 500 mikrometre ile 1 nanometre arasında değişen boyutlara sahip ve gözle görülemeyecek kadar küçükler.
BEYİNDE KORKUTUCU KEŞİF
Araştırma ekibi, New Mexico Üniversitesi'nden, beyin dokularında 12 farklı plastik polimerin (PVC, polistiren ve polietilen gibi) kimyasal izlerini aradı. Güçlü bir elektron mikroskobu kullanarak bu küçük parçacıkları gözlemlediler. Mikroskop yardımıyla belirli bir plastik türünü net olarak tanımlayamasalar da, boyut ve şekillerine dayanarak çok sayıda mikroplastik parçacığının beyinde biriktiğini fark ettiler.
Elde edilen bulgular, beyin dokularındaki mikroplastik yoğunluğunun karaciğer ve böbrek dokularına göre önemli ölçüde daha yüksek olduğunu gösteriyor. 2024 yılına ait örneklerin bazıları, ağırlıkça %0,5'e kadar mikroplastik içeriyordu. Bu oran, beynimizdeki plastik miktarının zamanla arttığını gözler önüne seriyor.
BEYİN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
Mikroplastiklerin beyin üzerindeki olası etkileri henüz net olarak bilinmiyor. Hayvan modelleri üzerinde yapılan önceki araştırmalar, beyinlerinde mikroplastik birikimi olan canlıların davranışlarında değişiklikler ve iltihaplanmalar olabileceğini gösteriyor. Ancak bu sonuçların insanlar için de geçerli olup olmadığı henüz bilinmiyor.
Araştırmanın baş yazarı Dr. Matthew Campen, beyinlerde bu kadar fazla plastik bulunmasının kendisini şaşırttığını belirtti ve ekledi: "Beynimizde bu kadar çok plastik olacağını tahmin edemezdim. Bu oldukça endişe verici."
2016 ve 2024 yıllarına ait beyin örneklerindeki mikroplastik seviyeleri karşılaştırıldığında, 2024 örneklerinde daha yüksek düzeyde plastik birikimi tespit edildi. Bu durum, çevremizdeki plastik kirliliğinin zamanla artışına paralel olarak insan vücudunda da daha fazla mikroplastik biriktiğini ortaya koyuyor.
PLASTİK KULLANIMINI AZALTMANIN YOLLARI
Mikroplastiklerin insan sağlığı üzerindeki uzun vadeli etkileri hâlâ belirsiz. Bu nedenle bilim insanları şimdiden önlemler alınması gerektiği konusunda uyarıyor. Uzmanlar plastik kullanımının azaltılmasının ve çevreye daha az plastik atık bırakmanın insan sağlığı üzerindeki potansiyel olumsuz etkileri sınırlayabileceğini belirtiyorlar.
