Çeviren ve derleyen: Hilal Bardakcı
Aşırı sağ partilerin dokuz AB üyesi ülkede birinci, diğer dokuz ülkede ise ikinci veya üçüncü sırada yer almasının beklendiği Avrupa parlamentosu seçimlerine haftalar kala, konut krizi, aşırı sağa desteğin göç kadar güçlü bir itici gücü olma potansiyeline sahip.
Birleşmiş Milletler’in yeterli barınma hakkıyla ilgili özel raportörü ve yazar Balakrishnan Rajagopal, "Aşırı sağ partiler, yetersiz yatırım ve yetersiz hükümet planlamasından kaynaklanan sosyal boşluklardan yararlanabildikleri zaman başarılı oluyorlar. Birçok AB ülkesinin şu anda içinde bulunduğu durum bu. Konut krizi artık sadece düşük gelirlileri, göçmenleri, tek ebeveynli aileleri değil, orta sınıfları da etkiliyor. Bu 21. yüzyılın toplumsal sorunudur.” dedi.
Uygun fiyatlı konut sıkıntısı, Lizbon, Amsterdam, Prag, Milano ve AB dışında Londra'da protestolara yol açtı; özellikle gençler, gelirlerinin yarısını yutan kiralara ve ortalama maaşın 10 katı ipoteklere karşı öfkeli. Bu sorun, İslamiyet karşıtı Geert Wilders'in aşırı sağcı Özgürlük Partisi'nin (PVV) kazandığı geçen yılki Hollanda seçimlerinde seçmenlerin en büyük endişesiydi. Ayrıca Portekiz’de parlamentodaki 3. büyük parti konumuna yükselen Chega partisine verilen desteğin artmasında da etkili oldu.
Avrupa Üniversitesi Enstitüsünden Catherine Fieschi, “Bu, aşırı sağ partiler için mevcut kriterlerin çoğunu karşılayan bir tema" diyerek sözlerini şöyle sürdürdü: “Bunu elitler-halk meselesi olarak çerçevelemek ve göçmenlere vatandaşlardan daha iyi davranıldığını iddia etmek kolay."
12 YILDA KİRALAR YÜZDE 18 YÜKSELDİ
Eurostat verileri, 27 üyeli Avrupa Birliği genelinde ev fiyatlarının 2010 ile 2022 arasında yüzde 47 oranında arttığını, kiraların ise aynı dönemde yüzde 18 arttığını gösteriyor. Bazı ülkelerde hanelerin beşte birinden fazlası net gelirlerinin yüzde 40 veya daha fazlasını konuta harcıyor.
Son dönemde yapılan akademik araştırmalar, artan kiralar ile aşırı sağa verilen oylar arasında, göçmenlik karşıtı güçlü mesajlar olmasa bile, açık bir bağlantı olduğunu ortaya koydu. AB siyaset uzmanı Tarık Abou-Chadi, artan kiraların Almanya'da AfD partisine verilen desteğin artmasına yansıdığını ortaya koyan bir çalışmaya da imza atmıştı. Araştırma, artan kiraların özellikle düşük gelirli kiracılar arasında aşırı sağ AfD'ye daha fazla destek sağladığını gösterdi.
Abou-Chadi, AfD'ye kiraların nispeten düşük kaldığı kırsal bölgelerde daha az destek çıktığını belirterek, partinin şehirlerde artan oy payına ilişkin olası bir açıklama yapıyor. Abou-Chadi, "İlginç olan, insanların kiraları aslında artmasa bile ilişkinin devam etmesidir. Bu sadece gerçek zorluklarla ilgili değil, aynı zamanda endişeyle de ilgili; sosyal ve ekonomik statüye yönelik tehdit." diyor.
KONUT KRİZİ İLE AŞIRI SAĞ PARTİLERİN YÜKSELİŞİ ARASINDA İLİŞKİ
Oxford Üniversitesinden Avrupa aşırı sağ uzmanı Vicente Valentim, "Konutun aşırı sağ oylarda son derece önemli bir faktör haline geleceği çok açık ve gelecekte daha da artacak" şeklinde bir tahminde bulundu.
Ana akım partiler tehdidin farkına varmaya başlıyor. Ocak ayında, büyük şehirlerin belediye başkanları daha uygun fiyatlı, kaliteli ve sürdürülebilir konutlara acilen odaklanılmasını talep ederken, Avrupa Parlamentosu Üyeleri ve konut bakanları, AB'nin yetki alanı olmayan konutların birinci öncelik haline getirilmesi çağrısında bulundu.
Geçtiğimiz günlerde Hollanda'daki konut kriziyle ilgili haber yapan BM uzmanı Rajagopal, ilk adımın uygun fiyatlı, yeterli ve güvenli konutu yasal bir hak olarak sunmak olması gerektiğini söyledi. Uzman, "AB ülkeleri övgüye değer bir sosyal koruma ve refah geleneğine sahiptir ancak konu barınmanın yasal bir insan hakkı olarak tanınmasına geldiğinde Avrupa uluslararası hukukun gerisinde kalıyor. AB vatandaşları konut konusunda kendi ulusal mahkemelerine gidemiyor. Avrupa ülkeleri bunu kabul ediyor ancak bu konuda hiçbir şey yapmıyor.” dedi.
Rajagopal, “Aşırı sağın yükselişini durdurmak istiyorsak barınma gibi şeylerin temel haklar olarak görülmesi gerekiyor.” ifadesiyle sözlerini noktaladı.
