Ali Can Tiryaki - Özel Haber
Ekonomi ve vergi politikaları, tarih boyunca devletlerin halkla olan ilişkilerini ve ekonomik büyümeyi nasıl yönettiklerini belirleyen önemli unsurlar olmuştur. İbn-i Haldun, 14. yüzyılda yaşamış büyük bir düşünür ve tarihçi olarak, bu konuda günümüze ışık tutan önemli bir perspektif sunmuştur. Ona göre, yüksek vergiler hem halka hem de devlete zarar getirir. Bu görüş, modern ekonomi politikalarının temel taşlarından biri olarak kabul edilir.
YÜKSEK VERGİLERİN ZARARLI ETKİLERİ
1. Halkın Sermayesinin Azalması: Yüksek vergiler, halkın elindeki sermayeyi doğrudan azaltır. Bu durum, insanların daha az tasarruf yapmalarına ve daha az yatırım yapmalarına neden olur. Örneğin, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2022 yılında gelir vergisi oranlarının artırılması, birçok küçük ve orta ölçekli işletmenin kârlılığını ciddi şekilde düşürdü. Bu işletmelerin çoğu, yatırım yapma kapasitelerini kaybetti ve bazıları iflas etti. Özellikle son dönemde TÜİK’in raporlara bir bakmak fayda var.
Kapanan Şirket Sayıları ve Oranları (2018-2024)
|
Yıl |
Kapanan Şirket Sayısı |
Toplam Şirket Sayısı |
Kapanma Oranı (%) |
|
2018 |
15,500 |
1,500,000 |
1.03 |
|
2019 |
16,200 |
1,520,000 |
1.07 |
|
2020 |
17,300 |
1,550,000 |
1.12 |
|
2021 |
18,000 |
1,600,000 |
1.13 |
|
2022 |
19,000 |
1,650,000 |
1.15 |
|
2023 |
20,000 |
1,700,000 |
1.18 |
|
2024 |
21,500 |
1,750,000 |
1.23 |
2. Üretimin Azalması: Halkın sermayesinin azalması, tarım, sanayi ve ticaret gibi üretim sektörlerinde daralmaya yol açar. Üretimin azalması, mal ve hizmetlerin arzında düşüşe neden olur ve bu da fiyatların artmasına yol açar. Örneğin, 2008 ekonomik krizinde, yüksek vergilerle karşı karşıya kalan birçok Avrupa ülkesi, üretimde ciddi düşüşler yaşadı. Bu durum, işsizliğin artmasına ve yaşam standartlarının düşmesine neden oldu.
3. Vergi Gelirlerinin Azalması: İbn-i Haldun'a göre, vergi artışı ile toplanan vergiler arasında ters bir orantı bulunur. Yüksek vergiler, ekonomik faaliyetleri kısıtladığı için vergi tabanını daraltır. Sonuç olarak, devletin topladığı vergi gelirleri azalır. Bu, devletin kamu hizmetlerini finanse etme kapasitesini düşürür ve bütçe açıklarına yol açar. OECD verileri, vergi oranlarının düşürülmesinin vergi gelirlerinde artışa neden olabileceğini göstermektedir. 1980'lerde ABD'de uygulanan vergi indirimleri, kısa vadede vergi gelirlerinde düşüşe yol açmış olsa da, uzun vadede ekonomik büyümeyi teşvik ederek vergi gelirlerinde artış sağladı.
DÜŞÜK VERGİLERİN FAYDALARI
1. Halkın Sermayesinin Artması: Vergilerin düşürülmesi, halkın elinde daha fazla sermaye kalmasını sağlar. Bu sermaye, tasarruf ve yatırım için kullanılabilir. Örneğin, 2018 yılında Türkiye'de uygulanan vergi indirimleri, küçük ve orta ölçekli işletmelerin yatırım kapasitelerini artırdı ve ekonomide canlanma sağladı.
2. Üretim ve Ekonomik Büyüme: Halkın sermayesinin artması, ekonomik faaliyetlerin canlanmasına yol açar. Artan üretim, mal ve hizmetlerin arzını artırır, fiyatları dengeler ve enflasyonu kontrol altında tutar. Ekonomik büyüme, işsizlik oranlarını düşürür ve yaşam standartlarını yükseltir. Örneğin, İrlanda'nın 1990'lardaki vergi indirimleri, ekonomik büyümeyi hızlandırdı ve ülkenin "Celtic Tiger" olarak anılmasına yol açtı.
3. Artan Vergi Gelirleri: Düşük vergiler, ekonomik faaliyetleri teşvik ederek vergi tabanını genişletir. Daha fazla kişi ve işletme vergi ödemeye başladığında, devletin topladığı vergi gelirleri artar. Bu, devletin kamu hizmetlerini finanse etme kapasitesini artırır ve bütçe dengelerini sağlar. Dünya Bankası verilerine göre, vergi oranlarının makul seviyelerde tutulması, uzun vadede vergi gelirlerinin sürdürülebilir bir şekilde artmasını sağlar.
VERGİ POLİTİKALARININ EKONOMİK SAĞLIĞA ETKİSİ
İbn-i Haldun'un vergi teorisi, modern ekonomi politikalarının anlaşılmasında önemli bir perspektif sunar. Yüksek vergilerin halkın sermayesini azaltarak üretimi düşürdüğü ve ekonomik durgunluğa yol açtığı görüşü, günümüzde de geçerliliğini korumaktadır. Düşük vergilerle ekonomik büyümenin teşvik edilmesi ve refah seviyesinin yükseltilmesi, sürdürülebilir bir ekonomi için kritik öneme sahiptir.
Devletler, vergi politikalarını belirlerken, halkın sermayesini ve üretim kapasitesini göz önünde bulundurmalıdır. Ekonomik sağlığı ve toplumsal refahı artırmak için vergi oranlarının dengeli bir şekilde ayarlanması, uzun vadede hem halkın hem de devletin kazançlı çıkmasını sağlar. İbn-i Haldun'un bu önemli tespitleri, günümüz ekonomi politikalarına yön veren değerli bir miras olarak kabul edilmelidir.