Ölümünün üzerinden 24 saat geçmeden, bedeni parçalandı, beyni ve mahrem organları mumyalanarak “İnsanlık (!) Müzesi”nde teşhir standına yerleştirildi. Zavallı kadının organları burada 1974 yılına kadar kaldıktan sonra, bir depoya kaldırıldı. Sağlığında da, ölümünden sonra da Avrupalıların elinde utanç verici bir şekilde teşhir edilmekten kurtulamayan Baartman’ı; Afrikalılar unutmadılar. 1940 yılından itibaren Baartman’ın kemiklerini iade yönündeki istekler dile getirilmeye başladı. Ancak bu isteklerin ciddîye alınması, 1994’te Mandela’nın Güney Afrika Devlet Başkanı seçilmesinden sonra Fransa’ya yaptığı resmî başvuru sayesinde mümkün oldu. Yıllar süren mücadelelerden sonra, nihayet, 2002 Mart’ında, Fransa “bir kadın olarak aşağılanan ve bir Afrikalı olarak sömürülen Saartjie Baartman’ın itibarını iade etmeye” razı oldu. Aynı Jeanne d'Arc gibi iade-i itibarı sağlanmış doğumundan 200 yıl sonra, Fransa’dan geri alınarak 6 Mayıs 2002 tarihinde anavatanında toprağa verilmişti.

Batılılar kadına şiddette bu kadar ileri gittikten sonra bizim yerli Batılılar geri kalır mı? Aynı bunlar gibi insanlık onuruna aykırı bir şekilde kadınlarımıza dehşetli zulümler yapılmıştır. İşte bunlardan bir tanesi 25 Kasım 1925 Tarihinde kabul edilen Şapka Kanunu vesilesi ile olmuştur. Şapka Kanunu basit ve geçiştirilebilecek bir şey değildir. Zira bu kanun ile “bu devrimlere uymazsanız sonunuz nice olur” denilerek hemem hemen her ilimizde idam cezaları uygulanmış hatta yetmemiş gibi Erzurum’da şal satan Şöhret Ana’yı dahi idam etmişlerdir. Amaç halka korku salmaktı ve bunu bir zavallı kadına şiddet uygulayarak başardılar. İslam’ın izzet ve şerefini bin yıldır muhafaza eden bu millet, acımasız bir şekilde ezildi, hakarete uğradı. Ne yazık ki Batılılar gibi iade-i itibarı bir kenara bırakın kadına şiddetin öne çıktığı son dönemde bile üniversitelerde bu konuda doğru dürüst bir çalışma dahi yapılmamıştır. Şapka devrimi nedeni ile kurulan İstiklal Mahkemelerinde yaşanan olaylar birer ibret vesikasıdır.

Boş bir ümit ama umulur ki; gerçek tarihi öğrenmek ve halkımıza anlatmak isteyen akademisyenler, tarihimizin bu karanlık sayfasına ışık tutarlar. Sonunda da 100 yıl sonra bile olsa Erzurumlu Şalcı Şöhret Ana’nın iade-i itibarı sağlanabilir. Şapka kanununun çıkarılmasında neler yaşandı? 25 Kasım yıldönümü olduğu için tekrar ifade etmeye çalışalım. Aksi takdirde günün anlam ve öneminden yeterince bahsetmiş olamayız… Öncelikle çıkan olayların bir isyan olmadığını belirtmek gerekir. Çünkü amaç; o dönemde Hitler, Mussolini ve Franko gibi yöneticilerin yaptığı gibi çeşitli bahaneler üreterek halk üzerinde baskı kurmak idi. Sadece Erzurum’da yaşanacak olayları incelediğimizde; İzmir’den gelmiş zalim bir valinin önemli bir rol üstlendiği anlaşılacaktır. Sabetay Yahudisi bir aileden geldiği söylenen Vali Zühtü Bey; halka gözdağı vermek için bahane aramaktadır. Erzurum'daki “kış günü nereden şapka bulup da giyeceğiz” şeklindeki protestolara karşı sıkıyönetim ilan edilmesinden yararlanarak tam bir terör estirmiştir.

Şehrin Komutanı Tatar Hasan Paşa ve Vali, kafa kafaya verip bu işi kısa yoldan bastırmak için bazı idamlar gerçekleştirmek isterler. Sıkıyönetim ile birlikte akşam namazından gün ağarıncaya kadar sokağa çıkma yasağı getirilir. Erzurum Camileri haftalarca sabah ve yatsı namazlarında kapalı kalır. Düzinelerce insan evlerinden toplanır. Yakınlarını görmek isteyenler, okkalı bir dayak yedikten sonra gönderilirler. İlk çırpıda Cin Oğlu Hacı mahkum edilir. Lakin İttihat ve Terakki'nin vurucu güçlerinden olup silahşör olduğu için idamdan yırtmıştı. Ağır mahkûmiyet alıp Sinop'a sürüldü. Şehrin en itibarlı şahsiyetlerinden Ahmediyeli Akif Kullebi ile Papilacı Mahmut ise idam edilmişti. Ayrıca Divan-ı Harbi Örfi tarafından 21 kişinin idamı meydanlarda infaz edildi. Sekiz kişi ise elleri kelepçeli olarak, Ankara İstiklal Mahkemesi'ne sevk edildiler. Müftü Solakzade ise bu olaylardan nasılsa kurtulmuştur. İdam edilenler şehrin meydanlarında akşama kadar sergilenirler. Teşhir edilen mazlumlara öldükten sonra dahi saygı gösterilmez.

Tek atlı çöp arabaları bunları alarak dini merasim dahi yapılmadan toplu mezarlara gömerler. Ve bu idamların içerisinde bir tanesi de işte talihsiz Şöhret Ana’nın hikâyesidir. Evet, tarihimizde siyasi nedenle ilk kez bir kadın idam edilmiştir. Şalcı Bacı, çuvala konulup o şekilde idam edilmiştir. Suçu nedir? Sıkıyönetime göre kanuna muhalefettir ama ya aslı nedir işin? Ana yüreğinin verdiği hassasiyet ile “acaba çocuklarım kayboldu mu”, “hapse mi atıldı?” gibi düşüncelerden kaynaklanan serzenişlerdir. Tarihte emsaline az rastlanan bir durumdur bu idamlar. (Devamı yarın)