Geçtiğimiz günlerde uluslararası iş gücü kanunu uygulama yönetmeliğinde değişiklik yapıldı. Bu değişiklik, Sözcü Gazetesi’nden Fatih Ergin tarafından çarpıtılsa da işin aslı çok olumlu. Yeni düzenlemeyle Suriyeli sığınmacıların kayıtlı çalışmaları dolayısıyla vergi ve prim ödemeleri kolaylaştırıldı. Amaç, kayıt dışı çalışanların sayısının azaltılması.
Bu düzenlemeyle ne değişti? İşin aslını anlatayım.
Düzenlemeden önce Türkiye’de çalışmak isteyen her Suriyeli sığınmacı aday işçi için işverenin, Çalışma Bakanlığı Uluslararası İşgücü Müdürlüğü’nden çalışma izni alması gerekiyordu. Ancak bu durum, işverenlerin bu konuyu suistimaline yol açıyordu. Nitekim başvuruyu işçi değil, işveren yapmak durumundaydı.
Suistimalin olmadığı ve işverenin çalıştırdığı işçi için SGK primleri ve tüm vergileri ödemeyi istediği durumlarda dahi çoğu zaman bürokratik formaliteler, başvurulardaki eksiklikler, kurumun iş yükü ve benzeri sebeplerle çalışma izinlerine ilişkin süreçler uzuyor veya izinler hiç çıkmıyordu. İşçi kayıtlı çalışmak istiyor, işveren primleri ve vergileri ödemek istiyor ama bu durumda bile kayıtlı çalışma mümkün olmayabiliyordu.
Çalışma Bakanlığı’na günlük yaklaşık iki bin başvuru gelmesi sebebiyle ciddi bir yoğunluk oluşuyordu. İlaveten, çalışma izinleri verildiğinde süreler sınırlı olabiliyor ve başvurunun ilerleyen süreçte yenilenmesi gerekebiliyordu.
Tüm bu süreçte özellikle küçük esnaf ve küçük işletmeler yoruluyordu. Namuslu ve kanunlara riayet eden işverenler için ciddi bir külfet hâline dönüşebiliyordu. Bakanlık, süreçlerde elinden gelen tüm kolaylıkları sağlamaya çalışsa da kapasitesi sınırlı işletmeler bu sürecin nasıl işlediğini bilmiyor ve öğrenmek için gereksiz enerji sarf ediyordu.
Velhasıl, Türkiye’de çalışma yaşında bulunan Suriyeli sığınmacıların sayısı yaklaşık 1,5 milyon iken bunların sadece 180 bin civarı kayıtlı çalışabiliyordu. Geriye kalan Suriyeli sığınmacıların hepsi işsiz değildi; çoğu kayıt dışı çalışıyordu.
Yapılan yeni düzenlemeyle bu sorunlar artık ortadan kalkmış olacak ve Suriyeli sığınmacıların Türkiye’deki kayıt dışı çalışma eğilimi azalacaktır. Artık Suriyeli sığınmacılar çalışmak istediklerinde e-Devlet üzerinden başvurarak kendi adlarına düzenlenmiş belgeyi temin edebilecekler. Bu belge ile işveren, çalışanı bakanlıktan başkaca bir izin almadan resmî ve kayıtlı bir şekilde çalıştırabilecektir.
Düzenleme ile tıpkı Türk çalışan gibi Suriyeli sığınmacı da SGK primleri yatırılarak ve vergileri ödenerek çalıştırılacak. Böylelikle hem Suriyeli sığınmacılar art niyetli işverenlerin olası suistimalinden korunmuş olacak hem de maddi anlamda Suriyeli çalıştırmanın getirisi ortadan kalkacaktır.
SGK sistemimizin EYT sebebiyle zorlandığı bugünlerde, kayıt dışılıkla mücadele için alınan bu önemli ve doğru karar, sadece neden bu kadar geç kalındığı için eleştirilebilir.
Yapılan düzenleme sadece Suriyeli sığınmacıları değil, nitelikli yabancı, gazeteci ve sporcuları da kapsıyor. O alanlarda da aynı kapsam içerisinde çok önemli ve olumlu bir değişiklik yapıldı.
Suriye’ye dair bir not: Önceki üç yazımda kaleme aldığım sahadaki gelişmeler durmuş değil. Bir sonraki yazımda Suriye sahasındaki askerî gelişmeleri ve gerilimi tekrar ele alacağım.
