En son söyleyeceğimi en başta ifade edeyim.
Yakın zamanda Gazze'de bir ateşkes beklemiyorum…
İnşallah yanılırım ama ateşkes olası görünmüyor.
Peki, Gazze'de ateşkesin sağlanması yani İsrail'in saldırılarının durması için ne gerekli?
Gazze'de ateşkesin gerçekleşmesi için aşağıdaki dört olasılıktan birinin gerçekleşmesi gerekiyor:
Birinci olasılık: İsrail iç kamuoyunun baskısı.
İsrail, tarih boyunca işgal ettiği birçok bölgeden iç kamuoyunun tepkisi nedeniyle geri çekilmek zorunda kaldı. Nitekim İsrail, içinde çok karmaşık ve farklı görüşlere sahip siyasi hareketler mevcut.
Ancak Hamas’ın askerî olarak beklenenin altında bir performans göstermesi, İsrail’in Gazze’deki askerî kayıplarını sınırlı tuttu.
İsrail askerlerinin ölümü ve Hamas’ın elindeki rehineler nedeniyle iç kamuoyu baskısı da belirli bir seviyede kaldı.
Hatta İsrail’de yapılan birçok ankette, Netanyahu ve ondan daha aşırı sağcı siyasi partiler, 7 Ekim’den bu yana güç kazandı. Nispeten daha sağduyulu siyasi partiler ise zayıfladı.
Bu durumun böyle olmasında, Filistinlileri destekleyenlerin, İsrail halkına yönelik İbranice bir iletişim stratejisi benimsememesi de önemli bir etken.
İsrail’de, Gazze hakkında Haaretz gazetesi haricinde gerçeğe yakın bilgi alınabilecek medya mecraları çok az.
İkinci olasılık: Gazze için yeni bir yönetim benimsenmesi.
Bu aslında İsrail'in istediğine ulaşması anlamına gelir.
Filistinlileri Gazze'den Sina Yarımadası'na sürmeyi başaramayan İsrail; artık ‘Hamas sonrası Gazze’ arayışı içinde.
Bu bağlamda, Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas da ABD’ye bir teklifte bulundu ve Arap devletlerinin desteğiyle Hamas’ı baypas eden veya Hamas’ın da dâhil olduğu bir formül üzerinde çalışılıyor.
Ancak Hamas lideri İsmail Heniyye’nin suikasta uğraması, Hamas’ı dâhil eden formülleri ve bu bağlamda Çin ara buluculuğuyla imzalanan Pekin Anlaşması’nı sekteye uğrattı.
İsrail, Yahya Sinvar’ın Hamas lideri olmasını kullanarak Hamas’ı iyice İran’a yaklaştırmaya ve meşruiyetini kaybetmeye itecektir. Hamassız bir formülde ısrarcı olacaktır.
Üçüncü olasılık: ABD’nin İsrail’e baskı kurması.
Bu olasılık, Amerikan seçimlerine bağlı olarak ya ortadan kalkacak ya da ihtimali düşük de olsa devam edecektir. Amerikan seçimlerine kadar bu olasılığın gerçekleşmesini beklemiyorum.
Eğer Amerikan seçimlerini Donald Trump kazanırsa ABD’nin İsrail’i ateşkese zorlaması beklenmiyor. Trump’ın ne yapacağı belli olmaz ancak Cumhuriyetçilerin Gazze’ye yönelik tutumu belli.
Ön seçimlerde seçilen Demokrat siyasetçiler arasında yüzde 2’lik bir azınlık, İsrail karşıtı sert görüşlere sahip. Onların parti içindeki baskısı ve Demokrat seçmenlerin çoğunluğunun ateşkes talebi, Kamala Harris hükûmetinin İsrail’e baskı kurmasına yol açabilir.
Dördüncü olasılık: Bölgesel bir savaş ve bölgesel ateşkes.
İsrail’in Lübnan’ın güneyine kara harekâtı düzenlemesi durumunda, bölgesel gerilim yeni bir boyut kazanacaktır. Bu gerçekleşirse olacaklar çok risklidir.
Savaşın büyümesi ve rayından çıkması, maliyetlerin artması ve güvenlik risklerinin kontrol edilemez boyuta ulaşması, tüm tarafları ateşkese razı edebilir.
Ancak bu senaryo, tüm ateşkes senaryoları arasında en geç, en yüksek maliyetli ve bana göre en düşük ihtimale sahip olasılık.
